Ο Ιάκωβος Α' της Αγγλίας ή Ιάκωβος ΣΤ' της Σκωτίας (James I of England) (Εδιμβούργο 1566 - 1625) ήταν βασιλιάς της Σκωτίας (1567 - 1625) και της Αγγλίας και Ιρλανδίας (1603 - 1625) μετά τον θάνατο της άτεκνης βασίλισσας Ελισσάβετ Α'. Στην Σκωτία διαδέχθηκε σε ηλικία 1 έτους την μητέρα του Μαρία Α' Στιούαρτ. Ενώ δεν συνάντησε προβλήματα στην Σκωτία, δημιουργήθηκαν πολλά με την άνοδο του στον Αγγλικό θρόνο συμπεριλαμβανομένης της εξέγερσης του Γκανπάουντερ (1605) και συγκρούσεών του με το Αγγλικό κοινοβούλιο. Πολλοί συγγραφείς θεωρούν τον απολυταρχισμό του, την οικονομική του ανευθυνότητα και τις λαομίσητες τακτικές του τις αιτίες που ξέσπασε ο Αγγλικός εμφύλιος πόλεμος. Αντίθετα άλλοι ιστορικοί τον θεωρούν προσγειωμένο βασιλιά. Στον τομέα των τεχνών συνέχισε την χρυσή εποχή της βασίλισσας Ελισσάβετ Α' επι της εποχής του έζησαν μεγάλοι συγγραφείς όπως ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, ο Μπέν Τζόνσον και ο Φράντσις Μπέηκον. Ο ίδιος ο Ιάκωβος Α' ήταν συγγραφέας πολλών βιβλίων δαιμονολογίας, ο Αντώνιος Ουέλντον τον χαρακτήρισε ως «τον σοφότερο τρελό του χριστιανισμού».

Ταραχές την εποχή της βασιλείας της μητέρας του

Μοναδικό παιδί της βασίλισσας της Σκωτίας Μαρίας Α' και του δευτέρου συζύγου της Ερρίκου Στιούαρτ, δούκα του Αλμπάνι του αποκαλούμενου και λόρδου Ντάρνλει. Ήταν απόγονος του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου Ζ' μέσω της προγιαγιάς του Μαργαρίτας Τυδώρ, μεγαλύτερης αδελφής του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου Η'. Ο γάμος των γονιών του εξασφάλισε στη μητέρα του τον θρόνο της Σκωτίας, και οι δύο Καθολικοί αντιμετώπισαν επιθετικές αντιδράσεις απο τους προτεστάντες. Όταν η Μαρία ήταν έγκυος στον Ιάκωβο, ο πατέρας του συμμάχησε με τους επαναστάτες, σκοτώνοντας τον γραμματέα της βασίλισσας Ντέιβιντ Ρίτζιο. Με τη γέννηση του στο κάστρο του Εδιμβούργου έγινε δούκας του Ροδεσέι και η νονά του βασίλισσα της Αγγλίας Ελισσάβετ Α' απουσιάζοντας του έστειλε σαν δώρο μιά χρυσή κολυμπήθρα. Ο πατέρας του δολοφονήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1567 από ανθρώπους που ήθελαν να εκδικηθούν τη δολοφονία του Ρίτζιο, και η μητέρα του παντρεύτηκε στη συνέχεια σε τρίτο της γάμο τον Ιάκωβο Χέπμπουρν, 4ο κόμη του Μπόθγουελ, ύποπτο για τη δολοφονία του πατέρα του. Αυτό αύξησε την αντιδημοτικότητά της. Τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου, Προτεστάντες κινήθηκαν εναντίον της, την συνέλαβαν και την αιχμαλώτισαν στο κάστρο του Λόχ Λέβεν, χωρίς να ξαναδεί ποτέ τον γιό της. Πιέστηκε να παραιτηθεί υπέρ του νεογέννητου γιού της Ιακώβου, υπό την αντιβασιλεία του ετεροθαλούς αδελφού της Ιάκωβου Στιούαρτ, κόμη του Μοράι.

Διάδοχος της μητέρας του στην Σκωτία, περίοδος ανηλικιότητας

Η φροντίδα του ανατέθηκε στον κόμη του Μοράι που ανέλαβε την εκπαίδευσή του στο κάστρο του Στέρλινγκ. Στέφτηκε βασιλιάς σε ηλικία 13 μηνών στις 19 Ιουλίου 1567 και ανατράφηκε σε αντίθεση με τους γονείς του απο προτεστάντες, ακολουθώντας και ο ίδιος το συγκεκριμένο ρεύμα. Κύρια φροντίδα είχε ο Καλβινιστής Τζών Κνό, ενώ την εκπαίδευσή του ανέλαβε ο ιστορικός ποιητής Τζωρτζ Μπουχάναν, ο οποίος τον υπέβαλλε σε συχνούς ξυλοδαρμούς, αλλά του δημιούργησε έντονο ενδιαφέρον για τη μάθηση και τη λογοτεχνία. Η μητέρα του δραπέτευσε από την αιχμαλωσία (1568), κινήθηκε με το στρατό της κατά του κόμη του Μοράι, ο οποίος την νίκησε στην μάχη του Λάνγκσαιντ. Τότε η Μαρία δραπέτευσε για την Αγγλία, όπου αιχμαλωτίστηκε για όλη την υπόλοιπη ζωή της από τη μεγάλη της εχθρό βασίλισσα Ελισσάβετ Α' της Αγγλίας. Ο Μοράι δολοφονήθηκε από τον Ιάκωβο Χάμιλτον του Μπόθγουελ, ο οποίος τον διαδέχθηκε στην αντιβασιλεία, διοριζόμενος από τον πατρικό παππού του Ιακώβου Ματθαίο Στιούαρτ, 4ο κόμη του Λένοξ. Ο κόμης του Λένοξ την επόμενη χρονιά τραυματίστηκε θανάσιμα στο κάστρο του Στέρλιγκ απο επίθεση υποστηρικτών της Μαρίας. Ακολούθησαν ως την ενηλικίωσή του πολλοί αντιβασιλείς, με τελευταίο τον Ιάκωβο Ντάγκλας, 4ο κόμη του Μόρτον την περίοδο 1572 - 1581. Ο Μόρτον εκτελέστηκε (1581) ως ύποπτος για τη δολοφονία του Ντάρνλει. Toν Αύγουστο του 1582 οι προτεστάντες κόμητες του Γκόουρι και Άνγκους τον αιχμαλώτισαν, αλλά ελευθερώθηκε τον Ιούνιο του 1583, άρχισε να αποκτά σταδιακά έλεγχο πάνω στην εξουσία του, υπέταξε και συμφιλίωσε τους αντιμαχόμενους λόρδους. Μιά τελευταία απόπειρα (1600) εναντίον του από τον Αλέξανδρο Ράβσεν, αδελφό του κόμητος του Γκόουρι, απέτυχε, αφού σκοτώθηκε σε συμπλοκή. Μετά την εκτέλεση της μητέρας του (1587) από την Ελισσάβετ Α' προσπάθησε να προσεγγίσει την άτεκνη Αγγλίδα βασίλισσα προκειμένου να την διαδεχτεί στον Αγγλικό θρόνο.

Γάμος του με την Άννα της Δανίας

Κατά τη διάρκεια της νεότητάς του ήταν αδιάφορος για τις γυναίκες, αφού περνούσε τον χρόνο του μονάχα με τις ανδρικές παρέες του, μέχρι την εποχή που κρίθηκε αναγκαίος ο γάμος του, οπότε του προτάθηκε η 14χρονη Άννα της Δανίας. Τον Αύγουστο του 1589, η Άννα εξέπλευσε για την Σκωτία, αλλά η θαλασσοταραχή την έριξε στις ακτές της Νορβηγίας. Όταν το έμαθε ο Ιάκωβος αποφάσισε να πάρει ο ίδιος την κατάσταση στα χέρια του. Εξέπλευσε απο το Λεθ με συνοδεία 300 προσώπων, την παντρεύτηκε στο Όσλο στις 12 Νοεμβρίου και επέστρεψαν στην Σκωτία.

Ο Ιάκωβος έγραψε δύο έργα σχετικά με την μοναρχική εξουσία: Tο Τριού Λάου και το Βασιλικόν Ντορόν. Στο πρώτο του έργο τάχθηκε υπέρ του απολυταρχισμού, υποστήριξε την θεία καταγωγή των βασιλέων σύμφωνα με τα λεγόμενα της Βίβλου και την αξίωση να μπορεί ο βασιλιάς να κυβερνά αδιαφορώντας για την γνώμη του λαού. Στο δεύτερο έργο αντίστοιχα που γράφτηκε το 1598 προς τιμήν του 4χρονου γιού του Ερρίκου, αντίθετα τάχθηκε υπέρ του κοινοβουλευτισμού με τον βασιλιά απλά επικεφαλής του κοινοβουλίου, κάτι που διχάζει την γνώμη των Άγγλων σχετικά με το πρόσωπο του. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της η βασίλισσα Ελισσάβετ έστειλε τον πρωθυπουργό της Ροβέρτο Σεσίλ σε μυστική συνάντηση με τον Ιάκωβο, προκειμένου να του κατοχυρώσει με τον θάνατό της την ομαλή διαδοχή στο θρόνο της Αγγλίας. Ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Αγγλίας στις 24 Μαρτίου 1603, την ίδια μέρα που πέθανε και η Ελισσάβετ. Παρά την ομαλότητα της διαδοχής, η συνέχεια δεν ήταν και τόσο καλή, αφού ο Ιάκωβος αντιμετώπισε αρχικά πολλές συνωμοσίες, η σπουδαιότερη από τις οποίες ήταν του λόρδου Κομπχάμ και του σερ Βάλτερ Ραλείφ.

Ταραχές με το Κοινοβούλιο

Σταδιακά άρχισε να συγκεντρώνει γύρω του Σκωτσέζους ευγενείς με απώτερη φιλοδοξία του να ενώσει τα στέμματα της Σκωτίας και της Αγγλίας. Οι βλέψεις του αυτές δυσαρέστησαν έντονα τους λαούς των δύο χωρών που είχαν μεγάλη εμπάθεια μεταξύ τους, αντιπαθώντας την ένωση κάτω απο ένα στέμμα. Πρώτη απόδιξη υπήρξε όταν οικοιοποιήθηκε τον τίτλο του βασιλιά της Μεγάλης Βρετανίας (1604), κάτι που έκανε τον Φράνσις Μπέηκον να αντιδράσει, λέγοντας του ότι δεν έχει δικαίωμα να χρησιμοποιεί νομικά τον τίτλο. Στην εξωτερική πολιτική του είχε σημαντικές επιτυχίες, χωρίς να κάνει πόλεμο με την Ισπανία ήθελε να φέρει πίσω την μεγάλη αρμάδα. Κατάφερε με διπλωματικό τρόπο χρησιμοποιώντας τον Ροβέρτο Σεσίλ να πετύχει ειρήνη μεταξύ των δύο χωρών που συνοδεύτηκε με ένα μεγαλοπρεπές συμπόσιο. Παράλληλα οι Ισπανοί του ζήτησαν να φέρει την ελευθερία στην πίστη των Καθολικών κάτι που του δημιούργησε μεγάλο δίλημμα, αφού αυτό θα έφερνε αντιδράσεις στους προτεστάντες της χώρας του. Στις 5 Νοεμβρίου 1605, ένας στρατιώτης ονομαζόμενος Γκύ Φάουκς ανακάλυψε μιά δέσμη απο 20 κυλίνδρους βαρύτητας με τους οποίους επαναστάτες είχαν σκοπό την επόμενη μέρα να ανατινάξουν ολόκληρο το κοινοβούλιο. Ο τρόμος που κατέλαβε τόσο την βασιλική οικογένεια όσο και το κοινοβούλιο οδήγησε σε συμφιλίωση τις δύο πλευρές, κάτι που διευκόλυνε τα σχέδια του Ιακώβου για ένωση των στεμμάτων της Αγγλίας και της Σκωτίας. Η βασιλεία του Ιακώβου συνοδεύτηκε από μεγάλα βασιλικά έξοδα, κάτι που τον έκανε να αυξήσει τις βασιλικές πιέσεις. Τον Φεβρουάριο του 1610 ο Σαλίσμπουρι, ένας έμπιστός του κοινοβουλευτικός, κατάφερε να πραγματοποιήσει συμφωνία για την παραχώρηση από το κοινοβούλιο στον βασιλιά 600.000 δολλαρίων σε 3 ετήσιες δόσεις σε αντάλλαγμα για την παραχώρηση βασιλικών προνομίων. Η καθυστέρηση πληρωμής του ποσού εξόργισε τον Ιάκωβο, που διέλυσε το κοινοβούλιο (1614). Ο Σαλίσμπουρι του είπε ότι αυτό ήταν το μεγαλύτερο λάθος του. Ως το 1621 κυβέρνησε χωρίς κοινοβούλιο και προσπαθούσε να πουλήσει τις κομητείες προκειμένου να συγκεντρώσει τα απαιτούμενα χρήματα.

Απρόσμενη εχθρότητα με την Ισπανία λόγω του γαμπρού του

Άλλη σημαντική πηγή για τα έσοδά του θα ήταν η σημαντική προίκα που θα έπαιρνε με τον γάμο μεταξύ του γιού του Καρόλου, πρίγκηπα των Βάλες και της Ισπανίδας ινφάντας Μαρίας. Η πολιτική του ήταν να κρατάει πάντα ειρηνικές σχέσεις με την Ισπανία, αποφεύγοντας τα κόστη ενός δαπανηρού πολέμου, υποστηριζόμενος απο μιά μερίδα Καθολικών υπουργών και διπλωματών και δυσαρεστώντας την Προτεσταντική Αγγλία. Η ειρηνική του πολιτική διακόπηκε με το ξέσπασμα του 30ετούς πολέμου, όπου ο γαμπρός του Φρειδερίκος Ε', εκλέκτωρ του Παλατινάτου, εξορίστηκε από τη Βοημία. Τότε ο αυτοκράτορας Φερδινάνδος Β' σε συμμαχία με τους Ισπανούς (1620) λεηλάτησε τις περιοχές του Φρειδερίκου στον Ρήνο. Τα γεγονότα ανάγκασαν τον Ιάκωβο να συγκαλέσει κοινοβούλιο (1621) που αποφάσισε να αναλάβει στρατιωτική εκστρατεία για την υποστήριξη του γαμπρού του. Οι οικονομικοί πόροι ήταν ανύπαρκτοι, το κοινοβούλιο θυμήθηκε τα κέρδη που είχε από τις εκστρατείες την χρυσή εποχή της βασίλισσας Ελισσάβετ Α' και αποφάσισε να του υποβάλει σκληρά αιτήματα σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Του ζήτησε να παντρέψει τον γιό του πρίγκηπα Κάρολο με διαμαρτυρόμενη, και να αποκηρύξει με νόμο τους Καθολικούς από την Αγγλία, οπότε ο Ιάκωβος αντέδρασε έντονα και διέλυσε ξανά το Κοινοβούλιο. Ο πρίγκηπας Κάρολος (1623) σε ηλικία 23 ετών και ο δούκας του Μπάκιγχαμ αποφάσισαν να ταξιδέψουν ανώνυμα στην Ισπανία, ώστε ο πρίγκηπας να κερδίσει την ινφάντα απευθείας χωρίς συνοικέσια. Η αποστολή κατέληξε σε αποτυχία, οι Ισπανοί τους αναγνώρισαν, τους συνέλαβαν και τους επέβαλαν όρους να ασπαστούν τον Καθολικισμό, να μείνουν έναν χρόνο όμηροι στην Ισπανία, φεύγοντας μετά χωρίς την ινφάντα. Αυτήν τη φορά ο ίδιος ο Κάρολος πίεσε τον πατέρα του για πόλεμο κατά της Ισπανίας, αλλά ο Ιάκωβος ήταν οικονομικά ανίκανος να ανταπεξέλθει, επαναφέροντας το Κοινοβούλιο (1624) για τον συγκεκριμένο σκοπό. Τον τελευταίο χρόνο της ζωής του χτυπήθηκε απο αρθρίτιδα και διάφορες άλλες σοβαρές ασθένειες που τον έκαναν ανίκανο για οτιδήποτε. Πέθανε απο ένα απότομο πλήγμα δυσεντέριας.

Κληρονόμοι

Με την σύζυγο του Άννα της Δανίας παιδιά του ήταν :

* Ερρίκος, πρίγκηπας του Βάλες (1594 - 1612) πέθανε απο τύφο

* Ελισσάβετ, βασίλισσα της Βοημίας (1596 - 1662)

* Κάρολος Α' της Αγγλίας

Πηγές

* Atherton, Ian; and David Como (2005). The Burning of Edward Wightman: Puritanism, Prelacy and the Politics of Heresy in Early Modern England. English Historical Review, Volume 120, December 2005, Number 489, 1215–1250. Oxford: Oxford University Press.

* Barroll, J. Leeds (2001). Anna of Denmark, Queen of England: A Cultural Biography. Philadelphia: University of Pennsylvania. ISBN 0812235746.

* Barroll, J. Leeds and Susan P. Cerasano (1996). Medieval and Renaissance Drama in England: An Annual Gathering of Research, Criticism and Reviews. Fairleigh Dickinson University Press. ISBN 0838636411.

* Bucholz, Robert and Newton Key (2004). Early Modern England, 1485–1714: A Narrative History. Oxford: Blackwell. ISBN 0631213937.

* Croft, Pauline (2003). King James. Basingstoke and New York: Palgrave Macmillan. ISBN 0-333-61395-3.

* Davies, Godfrey ([1937] 1959). The Early Stuarts. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0198217048.

* Guy, John (2004). My Heart is My Own: The Life of Mary Queen of Scots. London and New York: Fourth Estate. ISBN 1-84115-752-X.

* Krugler, John D. (2004). English and Catholic: the Lords Baltimore in the Seventeenth Century. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0801879639.

* Lindley, David (1993). The Trials of Frances Howard: Fact and Fiction at the Court of King James. Routledge. ISBN 0415052068.

* Milling, Jane (2004). "The Development of a Professional Theatre", in The Cambridge History of British Theatre. Jane Milling, Peter Thomson, Joseph W. Donohue. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0521650402.

* Noble, Mark (1795). An Historical Genealogy of the Royal House of Stuarts, from the Reign of King Robert II to that of King James VI. London: R. Faulder. Read complete digitized copy at Google Books. Retrieved 19 April 2007.

* Perry, Curtis (2006). Literature and Favoritism in Early Modern England. Cambridge; New York: Cambridge University Press. ISBN 0521854059.

* Rhodes, Neil; Jennifer Richards; and Joseph Marshall (2003). King James VI and I: Selected Writings. Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 0754604829.

* Sharpe, Kevin M. (2000). Remapping Early Modern England: The Culture of Seventeenth-century England. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0521664098.

* Smith, David L (2003). "Politics in Early Stuart Britain," in A Companion to Stuart Britain. Ed. Barry Coward. Blackwell Publishing. ISBN 0631218742.

* Solt, Leo Frank (1990). Church and State in Early Modern England: 1509–1640. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0195059794.

* Stewart, Alan (2003). The Cradle King: A Life of James VI & 1. London: Chatto and Windus. ISBN 0-7011-6984-2.

* Stroud, Angus (1999). Stuart England. Routledge ISBN 0415206529.

* Watts, Michael R (1985). The Dissenters: From the Reformation to the French Revolution. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0198229569.

* Williams, Ethel Carleton (1970). Anne of Denmark. London: Longman. ISBN 0 582 12783 1.

* Willson, David Harris ([1956] 1963 ed). King James VI & 1. London: Jonathan Cape Ltd. ISBN 0-224-60572-0.

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

<@=@=@>