Ο Ερρίκος Β (Λε Μαν 1133 - 1189) ήταν βασιλιάς της Αγγλίας (1154 - 1189), κόμης του Ανζού, δούκας της Ακουιτανίας, δούκας της Νορμανδίας και ο πρώτος βασιλιάς της Αγγλίας απο την Ανδεγαυική δυναστεία των Πλανταγενετών, μιας δυναστείας που βασίλεψε στην Αγγλία επί 3 αιώνες με 13 βασιλείς.

Ήταν μεγαλύτερος γιός του Γοδεφρείδου Πλανταγεννέτη κόμητος του Ανζού (γιού του Φούλκωνος βασιλιά των Ιεροσολύμων) και της Ματίλδης (κόρης του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου Α'). Τα παιδικά χρόνια του τα πέρασε στην Γαλλία με τον πατέρα του ενώ στάλθηκε σε ηλικία 9 ετών για έναν χρόνο στην Αγγλία για εκπαίδευση. Σε ηλικία 16 ετών επισκέφτηκε για δεύτερη φορά την Αγγλία προκειμένου να βοηθήσει την μητέρα του Ματίλντα στην προσπάθεια της να καταλάβει τον Αγγλικό θρόνο.

Παντρεύτηκε σε ηλικία 19 ετών την κατά 13 χρόνια μεγαλύτερη του Ελεονώρα της Ακουιτανίας η οποία μόλις είχε χωρίσει απο τον πρώτο σύζυγο της, βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο Ζ', και έκαναν 8 παιδιά. Μετά τον θάνατο του μεγαλύτερου Γουλιέλμου σε βρεφική ηλικία διάδοχος του θρόνου κηρύχθηκε ο αμέσως μεγαλύτερος γιος του Ερρίκος ή Ερρίκος ο νέος, που δεν θα κατορθώσει τελικά να πάρει τον θρόνο καθώς πέθανε πρίν απο τον πατέρα του.

Αφού ορίστηκε διάδοχος ο Ερρίκος, ο Ριχάρδος ανέλαβε τις κτήσεις της μητέρας του στην Ακουιτανία, ο Γοδεφρείδος την Βρεττάνη και ο μικρότερος Ιωάννης της Αγγλίας την Βρεττάνη. Ο Ερρίκος Β' είχε και πολλούς άλλους εξώγαμους γιούς που θα δημιουργήσουν πολλά προβλήματα αργότερα στους γιούς του Ριχάρδο και Ιωάννη όταν αναλάβουν την βασιλεία, όπως ο Γοδεφρείδος επίσκοπος του Λίνκολν. Γρήγορα ήρθε σε σύγκρουση με την σύζυγο του Ελεονώρα που ξεσήκωσε τους γιούς τους κατά του πατέρα τους (1173).

Διάδοχος του βασιλιά της Αγγλίας Στεφάνου

Έγινε δημοφιλέστατος και αντικείμενο περιγραφών από όλους τους μεγάλους ιστορικούς της εποχής του όπως ο Τζον Χάρβεϋ, ο Πέτρος του Μπλουά και ο Γεράρδος των Βάλες Περιγράφεται υγιέστατος, αθλητικός τύπος, με μεγάλη σωματική δύναμη, ακούραστος σε όλες τις δραστηριότητές του, με κόκκινα μαλλιά, μέτριο ανάστημα, μεγάλο στρογγυλό κεφάλι και τρομερό σπινθηροβόλο βλέμμα. Ήταν επίσης και πολύ μορφωμένος, γνώστης όλων των νομοθεσιών και της Λατινικής γλώσσας, αλλά και γενναιόδωρος προς τους άπορους στους οποίουςς έδινε το 1/10 των βασιλικών εισοδημάτων.

Ο Γοδεφρείδος Πλανταγενέτης είχε πλούσια εδάφη λόγω της καλλιέργειας αμπελιών και ήταν ο ισχυρότερος υποτελής ηγεμονίσκος του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου Ζ', ενώ ο Ερρίκος είχε ως τεράστιο πλεονέκτημα τα μητρικά του δικαιώματα στον Αγγλικό θρόνο. Ο γάμος του με την Ελεονώρα θα του εξασφαλίσει και τα πλούσια εδάφη της Ακουιτανίας.

Οι φιλοδοξίες του για τον Αγγλικό θρόνο ήταν πάντοτε σταθερές. Τον Μάιο 1149 πήγε ξανά στην Αγγλία και στέφτηκε ιππότης απο τον θείο του βασιλιά της Σκωτίας Δαυίδ Α'. Το 1153, λίγους μήνες μετά τον γάμο του, με δύναμη 3.000 αντρών και 140 αλόγων πήγε στον βασιλιά της Αγγλίας Στέφανο προκειμένου να διεκδικήσει τα δικαιώματά του στον θρόνο. Μετά απο μιά σειρά διαπραγματεύσεων πέτυχε με τα δικαιώματα της μητέρας του Ματίλντας να καταστεί διάδοχος του Στεφάνου μετά τον θάνατό του με την Συνθήκη του Βάλιγκφόρντ. Ο Στέφανος της Αγγλίας πέθανε τον Οκτώβριο του 1154 και ο Ερρίκος στέφθηκε επίσημα ώς Ερρίκος Β' στις 19/12/1154 "με την χάρη του Θεού βασιλιάς της Αγγλίας". Ήταν πλέον ισχυρότερος ηγεμόνας απο τον πρώην κυρίαρχό του βασιλιά της Γαλλίας.

Επέμβαση στην Ιρλανδία

Αμέσως μετά τη στέψη του έστειλε απεσταλμένους στον πάπα Ανδριανό Δ' προκειμένου να του ζητήσει την άδεια για να καταλάβει την Ιρλανδία, που ήθελε να την κάνει αυτόνομο βασίλειο τοποθετώντας ως ηγεμόνα τον μικρότερο αδελφό του Γουλιέλμο. Ο Γουλιέλμος όμως πέθανε πρόωρα και ο Ερρίκος εγκατέλειψε προσωρινά τις προσπάθειες, αλλά η υπόθεση της Ιρλανδίας ήρθε ξανά στην επιφάνεια το 1166. Τότε ο Ντερμότ Μάκ Μουρρού Ιρλανδός πρίγκηπας του Λέινστερ ζητούσε να γίνει βασιλιάς της Ιρλανδίας με τη βοήθεια του Άγγλου βασιλιά. Ο Ερρίκος του πρόσφερε μιά δύναμη ευγενών υπό τον Ουαλό Ριχάρδο του Κλαρ τον Ισχυρό, και ο Ντερμότ ως αντάλλαγμα έδωσε την κόρη του σύζυγο στον Ριχάρδο.

Η συμφωνία όμως δεν έμεινε χωρίς ανταλλάγματα αφού έφτασε ο ίδιος ο Ερρίκος Β' στην Ιρλανδία (1171) ανακηρύσσοντας τον εαυτό του κύριο της νήσου, αφού ο Ντερμότ στάθηκε προδότης των εντολών του. Πολλοί λόρδοι τον υποδέχθηκαν με μεγάλο ενθουσιασμό κηρύττοντας την υποταγή τους. Έμεινε στην Ιρλανδία 6 μήνες και δέν την επισκέφτηκε ποτέ ξανά στη ζωή του, ορίζοντας μόνο αργότερα σαν κυρίαρχο της τον μικρότερο γιό του Ιωάννη.

Αυτό ήταν η αρχή μιας συνεχούς επέμβασης της Αγγλίας στα Ιρλανδικά θέματα που θα διαρκέσει 800 ολόκληρα χρόνια. Η Σύνοδος του Κασέλ (1172) κήρυξε τον Καθολικισμό σάν την μόνη θρησκεία στην Ιρλανδία. Το 1174 μιά επαναστατική κίνηση στην Σκωτία υπο τον βασιλιά τους Γουλιέλμο τον Λέοντα προωθήθηκε βόρεια, και μιά Φλαμανδική αρμάδα ξεκίνησε απο την Αγγλία. Η δυσάρεστη θέση που βρέθηκε ο Ερρίκος φάνηκε σαν θεικός οιωνός και ο Θωμάς Μπέκετ τον κάλεσε να εξομολογηθεί. Τελικά κατόρθωσε να καταπνίξει το Σκωτικό κίνημα αφού ο αρχηγός του Γουλιέλμος συνελήφθηκε κατά τη διάρκεια μάχης, και οι στρατιώτες του έμειναν ακυβέρνητοι. Ο Ερρίκος Β΄ ήταν πιά απόλυτος κυρίαρχος της Σκωτίας.

Κατα τη διάρκεια της βασιλείας του προκατόχου του Στέφανου, οι βαρόνοι στην Αγγλία είχαν αποκτήσει σημαντική δύναμη σε βάρος του Αγγλικού θρόνου. Ο Ερρίκος Β' ήθελε να επανακτήσει την ισχύ και αναμόρφωσε το νομοθετικό σύστημα της χώρας με την Ασσίζη του Κλαρεντόν, και επίσης καθιέρωσε την δίκη με ενόρκους, συμβολή τεράστιας σημασίας στο παγκόσμιο δικαστικό σύστημα. Έστειλε πταισματοδίκες να δικάζουν στο όνομά του, κάτι που δυσαρέστησε τους βαρόνους καθώς μείωνε την εξουσία τους.

Δολοφονία του Θωμά Μπέκκετ

Κατα την παράδοση των Νορμανδών βασιλέων ήθελε να έχει πλήρη έλεγχο στην εκκλησία και την εκκλησιαστική περιουσία. Το 1164 έθεσε 16 κανόνες σύμφωνα με τους οποίους μειωνόταν η εξουσία των ιερέων και η επιρροή τους απο τον Πάπα. Ο παλιός του φίλος Θωμάς Μπέκκετ, αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι, αρνήθηκε να υπογράψει, αλλά ο πεισματώδης Ερρίκος τον κάλεσε προκειμένου να του επιβάλει τις απόψεις του οπότε ο Μπέκκετ κατέφυγε στην Γαλλία. Ο Αγγλικός λαός δέν έβλεπε με καλό μάτι τις επεμβάσεις του Ερρίκου στην εκκλησία, ενώ ο Πάπας αφόρισε όλους τους Βρετανούς (1170).

Ο Μπέκκετ επέστρεψε στην Αγγλία και μετά απο νέα συνάντηση με τον βασιλιά χωρίς αποτέλεσμα ήρθε το μοιραίο τέλος του. Στις 29/12/1170 τέσσερεις βασιλικοί ιππότες παραμόνευαν τον επίσκοπο στον μητροπολιτικό ναό του Καντέρμπουρι και με αλλεπάλληλα χτυπήματα σκότωσαν τον αρχιεπίσκοπο.Περίλυπος ο βασιλιάς με την τροπή που πήραν τα πράγματα τα υπόλοιπα 20 χρόνια της ζωής του επιδόθηκε σε αλλεπάλληλες μετάνοιες, ενώ ο Μπέκκετ στα μάτια του λαού πήρε τον τίτλο του χριστιανού μάρτυρα.

Εμφύλιες διαμάχες με τους γιούς του

Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα που αντιμετώπισε ο Ερρίκος Β' ήταν η επανάσταση των γιών του εναντίον του. Ενώ είχε διανέμει το τεράστιο βασίλειό του στους τέσσερεις γιούς του ξαφνικά το 1173 άλλαξε γνώμη και αποφάσισε να ορίσει διάδοχο του τον μεγαλύτερο γιό του Εδουάρδο, με τους άλλους γιούς υποτελείς του. Ο πρώτος που αντέδρασε έντονα ήταν ο Ριχάρδος, που δέν δεχόταν με κανέναν τρόπο να τεθεί υπο τις διαταγές του αδελφού του που τον θεωρούσε ίσο σε όλα. Ο Ερρίκος και ο Ριχάρδος ξεσηκώθηκαν κατά του Ερρίκου και έγιναν αντιπαθείς στον λαό λόγω της συμπεριφοράς τους στον πατέρα τους. Την πρώτη αυτή εξέγερση ο Ερρίκος την κατέστειλε εύκολα, και ο Ριχάρδος έχασε τα δικαιώματα του μένοντας μόνο κόμης του Πουατού.

Το 1182 οι τρείς μεγαλύτεροι γιοί του Ερρίκος, Ριχάρδος και Γοδεφρείδος συσπειρώθηκαν πάλι κατά του πατέρα τους με τη βοήθεια του βασιλιά της Γαλλίας Φιλίππου Β' Αυγούστου. Η κατάσταση ήταν τώρα πραγματικά σοβαρότερη και έμπαινε ο κίνδυνος εθνικού αιματοκυλίσματος. Η κατάσταση διορθώθηκε με τον πρόωρο θάνατο του μεγαλύτερου αδελφού Ερρίκου (Ιούνιος 1183), η συμμαχία έσπασε και τα άλλα δύο αδέλφια επέστρεψαν στη γη τους.

Η τελική μάχη δόθηκε το 1184, αυτή τη φορά ανάμεσα στα αδέλφια, καθώς ο Γοδεφρείδος της Βρεττάνης και ο μικρότερος Ιωάννης της Ιρλανδίας ήθελαν την Ακουϊτανία, περιοχή που ο πατέρας τους είχε υποσχεθεί και στους δύο. Επιτέθηκαν και οι δύο στην Ακουϊτανία που κυβερνούσε ο Ριχάρδος, όμως αυτός με ένα στρατό που είχε εμπειρία 10 ετών κατάφερε να τους αποκρούσει.

Το τελικό χτύπημα για τον Ερρίκο ήρθε με τη συμμαχία του γιού του Ριχάρδου με τον μεγάλο του αντίπαλο Φίλιππο Β' Αύγουστο, που έγινε αμέσως μόλις έμαθε ο Ριχάρδος οτι ο πατέρας του όρισε σάν διάδοχο του τον Ιωάννη αντί γι'αυτόν. Επιτέθηκαν στο Ανζού, κυρίευσαν την Τουρραίνη και ολόκληρη την Γαλλική ενδοχώρα, τα στρατεύματα του Ερρίκου Β' ηττήθηκαν και ο Άγγλος βασιλιάς δήλωσε υποταγή στον Φίλιππο Αύγουστο και την πληρωμή φόρου υποτέλειας. Απογοητευμένος, άρρωστος και με βαριά κατάθλιψη ο Ερρίκος Β΄πέθανε σύντομα από μαρασμό στις 6 Ιουλίου 1189 λέγοντας λίγο πρίν τον θάνατο του ότι οι νόμιμοι γιοι του ήταν στην πραγματικότητα οι αληθινοί μπάσταρδοι.

Κληρονόμοι

Με την σύζυγο του Ελεονώρα της Ακουιτανίας παιδιά του ήταν :

* Ερρίκος ο Νεώτερος
* Ματίλδη της Αγγλίας
* Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος
* Γοδεφρείδος Β' της Βρεττάνης
* Ελεονώρα της Αγγλίας
* Ιωάννα της Αγγλίας
* Ιωάννης της Αγγλίας

Πηγές

* Robert Bartlett, England Under The Norman and Angevin Kings 1075-1225 (2000)
* Richard Barber, The Devil's Crown: A History of Henry II and His Sons (Conshohocken, PA, 1996)
* J. Boussard, Le government d'Henry II Plantagênêt (Paris, 1956)
* John D. Hosler Henry II: A Medieval Soldier at War, 1147–1189 (History of Warfare; 44).Leiden: Brill Academic Publishers, 2007
* W.L. Warren, Henry II (London, 1973)
* John Harvey, "The Plantagenets"

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

<@=@=@>