Ο Τέτανος (Αγγλικά Tetanus) είναι μια λοιμώδης ασθένεια η οποία προκαλείται από το βακτήριο Kλωστρίδιο του τετάνου (Clostridium Τetani), το οποίο παράγει την νευροτοξίνη Τετανοσπασμίνη, η οποία προκαλεί τα πρωταρχικά συμπτώματα της ασθένειας. Τα συμπτώματα αυτά χαρακτηρίζονται από σπασμούς των μυών και ειδικά των σκελετικών μυών. Η μόλυνση γενικά συμβαίνει μέσω ενός μολυσμένου τραύματος και συχνά περιλαμβάνει ένα κόψιμο ή μια βαθιά πληγή. Το χαρακτηριστικό του μικροβίου είναι ότι δεν κυκλοφορεί στο αίμα αλλά παραμένει στο σημείο εισόδου. Εκεί αναπτύσσεται, πολλαπλασιάζεται και οι τοξίνες που παράγονται από το μεταβολισμό του φτάνουν στα γάγγλια των νεύρων, τα ερεθίζουν, τα παραλύουν και προκαλούν τετανικούς σπασμούς. Καθώς αναπτύσσεται η λοίμωξη αρχίζουν να προκαλούνται μυϊκοί σπασμοί στην κάτω σιαγόνα.[1]

Κλινική Εικόνα Τετάνου

Το πρώτο σύμπτωμα του τέτανου είναι το τρίξιμο των δοντιών το οποίο προκαλείται από την σύσπαση των μασητήριων μυών. Κατόπιν, και καθώς προχωράει η μόλυνση, προκαλείται ο γνωστός σαρδώνειος γέλωτας από τη σύσπαση των μυών του προσώπου, ενώ στην συνέχεια αρχίζουν οι σπασμοί στον αυχένα.
O Ελληνας Αγνωστος Στρατιώτης

Στα αργότερα στάδια της νόσου προκαλούνται σπασμοί των μυών όλου του σώματος· κατά τη διάρκεια αυτών των σπασμών το σώμα του ασθενή παίρνει σχήμα τόξου (αυτό είναι γνωστό και ως οπισθότονος), ο ασθενής μοιάζει όπως ο "Ελληνας Αγνωστος Στρατιώτης", στη συνέχεια η κατάποση γίνεται αδύνατη και η αναπνοή αδυνατίζει καθώς οι σπασμοί "χτυπούν" τον φάρυγγα και τους αναπνευστικούς μύες και συνεπώς μπορεί να προκληθεί ασφυξία και θάνατος.[1]

Επιδημιολογία-Στατιστική

Πρακτικά επικρατεί η άποψη ότι ο Τέτανος δήθεν εξαφανίσθηκε από την Ιατρική. Δυστυχώς δεν είναι έτσι τα πράγματα.[2] . Παρά τό ευρύ πρόγραμμα υποχρεωτικού προληπτικού εμβολιασμού πού εφαρμόζεται στην Ελλάδα από τό 1960, δυστυχώς λοιμώξεις από Clostridium Tetani αναφέρονται και δηλώνονται σποραδικά στό Υπουργείο Υγείας Πρόνοιας και την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας. Γιά τό έτος 1991 αναφέρθηκαν 47 κρούσματα Τετάνου πού χρειάσθηκαν νοσηλεία. Τό 57% ήταν γυναίκες και τό 43% άνδρες. Η άμεση θνησιμότητα τής νόσου ήταν 8,51% δηλαδή πέθαναν 4 άτομα. Oι μισές από τίς περιπτώσεις ήταν ασθενείς πού διέμεναν στή Μακεδονία και τήν Πελοπόνησσο. Τό 57% ήταν άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών. Η μέση διάρκεια νοσηλείας ήταν 12 ημέρες. Γι'αυτό, χρειάζεται προσοχή τόσο στά προληπτικά μέτρα όσο και στή διαφορική διάγνωση ασθενών με ύποπτη γιά Τέτανο εικόνα [3].Το πρόβλημα πρέπει να αποδοθεί στό ότι ο Εμβολιασμός γιά Τέτανο πρέπει να γίνεται κάθε 10 χρόνια και δυστυχώς στην Ελλάδα εγκαταλείπεται μετά τη σχολική ηλικία ή στούς άνδρες μετά τη στρατιωτική θητεία[4]

Θεραπεία Τετάνου

Μόλις τεθεί η διάγνωση του Τετάνου ο ασθενής πρέπει αμέσως να οδηγηθεί σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και να διασωληνωθεί με σκοπό την τεχνητή υποστήριξη της αναπνοής [5]. Η θεραπεία συνήθως γίνεται με την χορήγηση ηρεμιστικών όπως η διαζεπάμη ή και με την χορήγηση μυοχαλαρωτικών ώστε να αντιμετωπισθούν οι σπασμοί. Επίσης γίνεται καθαρισμός του τραύματος (σημείο εισόδου του βακτηρίου) και χορηγούνται στον ασθενή μεγάλες δόσεις πενικιλλίνης ή τετρακυκλίνης, ενώ για να καταπολεμηθεί η νευροτοξίνη που δεν έχει φτάσει ακόμα στα νευρικά κύτταρα χορηγείται τετανική αντιτοξίνη (Human Anti-Tetanus Immunoglobulin). Η ανάρρωση διαρκεί περίπου 10-15 μέρες.

Αντιτετανικό Εμβόλιο και Αντιτετανικός "Ορός"

Ονομάζεται Aντιτετανικό Εμβόλιο το διάλυμα που περιέχει αδρανοποιημένο το Τοξοειδές Τετάνου (Tetanus Toxoid). Προκαλεί ενεργητική ανοσοποίηση, δηλαδή ο ασθενής παράγει αντισώματα δικά του και έχει άμυνα εναντίον του Τετάνου γιά μεγάλο διάστημα (10 έτη). Εμπορικά σκευάσματα Αντιτετανικού Εμβολίου είναι: TETANOL, Behringwerke Γερμανίας, ANATOXAL-TE, Berna Ελβετίας, και VACCIN ANTITETAN, Pasteur-Merieux Γαλλίας. Ονομάζεται Αντιτετανικός Ορός (Serun Antitetanique, SAT) η Ανθρώπινη Αντιτετανική Ανοσοσφαιρίνη (Human Antitetanus Immune Globulin, HATIG) το διάλυμα έτοιμων ανθρώπινων Αντιτετανικών αντισωμάτων που προκαλούν Παθητική ανοσοποίηση, γιά 20 μέρες. Εμπορικά σκευάσματα ορού (Ανοσοσφαιρίνης) που κυκλοφορούν είναι: TETAGAM-P, Behringwerke Γερμανίας, TETUMAN, Berna Ελβετίας, TETANOSSON, Pasteur Merieux, Γαλλίας. O όρος Αντιτετανικός Ορός είναι παλιός λόγω παραγωγής του από ίππειο αίμα (αλόγου) και πρέπει να καταργηθεί. Σήμερα ο "Ορός" παράγεται από ανθρώπινο αίμα ή με την Γενετική Τεχνολογία και πρέπει να αποκαλείται Ανθρώπινη Αντιτετανική Ανοσοσφαιρίνη.[6], [7], [8]. Πώς χορηγείται το Αντιτετανικό Εμβόλιο σε μή εμβολιασθέντα άτομα: Σε υγιή άτομα πού ΔΕΝ έχουν ανοσοποιηθεί ποτέ (όχι τραυματίες): Πρώτη δόση Εμβολίου (Tetanol,ή Αnatoxal-Te) 0.5 ml:εφ'άπαξ ενδομυϊκώς. Δεύτερη δόση Εμβολίου(Τetanol,ή Αnatoxal Te) 0.5 ml: σε 1 μήνα. Τρίτη δόση Εμβολίου (Tetanol, ή Αnatoxal Te) 0.5 ml:σε 12 μήνες. Τέταρτη δόση εμβολίου (Tetanol,ή Anatoxal Te) 0.5 ml: σε 10 χρόνια,και στή συνέχεια, μία αναμνηστική δόση κάθε 10 χρόνια.

Πρόληψη - Εμβολιασμός
Αλγόριθμος προφύλαξης από Τέτανο

Στην Ελλάδα, όπως και σε όλο τον κόσμο, όλα τα παιδιά εμβολιάζονται κατά του τετάνου σε μικρή ηλικία, μέσω του τριπλού εμβολίου. Ο εμβολιασμός αυτός προσφέρει ανοσία στον Τέτανο για αρκετά χρόνια, και χρειάζεται ανανέωση ανά περίπου δέκα (10) έτη. Για την πρόληψη της λοίμωξης από τέτανο συνίσταται καθαρισμός της πληγής με αντισηπτικό και αποστείρωση. Τα σπόρια του Κλωστριδίου του Τετάνου βρίσκονται παντού στη φύση, ειδικότερα όμως σε σκουριασμένα μέταλλα και μεταλλικά αντικείμενα και στην κοπριά. Έτσι, αν κάποιος τραυματιστεί από ένα αντικείμενο ή π.χ. κατά τη διάρκεια αγροτικών εργασιών, συνήθως συνίσταται να του χορηγείται Ανθρώπινη Αντιτετανική Ανοσοσφαιρίνη, (αντιτετανικός ορός) εφόσον είναι ανεμβολίαστος (βλέπε πίνακα Αλγόριθμο κατωτέρω). Ο Τέτανος δεν αφήνει μόνιμη ανοσία, αυτό σημαίνει πως ακόμα και αν ένα άτομο νοσήσει και ιαθεί θα πρέπει να κάνει Εμβόλιο. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι ο τέτανος δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Στην καθ' ημέρα ιατρική πρακτική των τραυμάτων, δυστυχώς γίνονται δύο λάθη, εκ διαμέτρου αντίθετα. Από την μεριά των ασθενών, τραύματα ρυπαρά εκτιμώνται ως "απλά" και ουδεμία ιατρική φροντίδα επιζητείται, ενώ ο ασθενής είναι ανεμβολίαστος τα τελευταία 10 χρόνια, όπως προβλέπεται. Από την άλλη μεριά, στα Ελληνικά Νοσοκομεία, επιλέγεται η εύκολη και ασφαλής λύση, το παραμικρό τραύμα αντιμετωπίζεται με καθαρισμό, αντισηψία, επίδεση και πάντα με Αντιτετανικό Ορό, δηλαδή Ανθρώπινη Αντιτετανική Ανοσοσφαιρίνη, δηλαδή ΤETAGAM-P Boehring, ενώ - δυστυχώς - τα τελευταία χρόνια δεν ανευρίσκεται σε κανένα Νοσοκομείο ή Φαρμακείο αμιγές Αντιτετανικό Εμβόλιο, δηλαδή ANATOXAL-TE Berna. Αυτό όμως έχει δύο επιπτώσεις, την Ιατρική και την Οικονομική. Η χορήγηση Ανθρώπινης Αντιτετανικής Ανοσοσφαιρίνης "καλύπτει" τον ασθενή γιά είκοσι (20) μέρες το πολύ μόνο και μετά είναι ακάλυπτος, ενώ ένα Αντιτετανικό Εμβόλιο (ANATOXAL-TE Berna) θα τον κάλυπτε γιά δέκα (10) χρόνια. Από την άλλη πλευρά, το Εμβόλιο κοστίζει κάτω του ενός (1) Euro, ενώ η Αντιτετανική Ανοσοσφαιρίνη κοστίζει πάνω από οκτώ (8) Εuro. Αν υπολογισθεί ότι σε δέκα χρόνια ο μέσος πολίτης τραυματίζεται 3 φορές περίπου αυτό σημαίνει 24 Euro κόστος, ενώ με ένα Εμβόλιο ενός (1) Euro θα ήταν εξασφαλισμένος με ανοσία δεκαετίας. Γι αυτό συνιστάται να ακολουθούμε τον ειδικό αλγόριθμο επιλογής Ορού-Εμβολίου της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας WHO, που αναγράφεται στά Αγγλικά Εγχειρίδια [9] και φέρεται σε πίνακα από τον Χαράλαμπο Γκούβα [10]

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

<@=@=@>