Κωνσταντίνος Β΄ της Ελλάδας



Ο Κωνσταντίνος (Αθήνα, 2 Ιουνίου 1940 - ) υπήρξε Βασιλιάς των Ελλήνων από το 1964 έως το 1967 (τυπικά έως το 1973 οπότε διενεργήθηκε το "δημοψήφισμα" της δικτατορίας) ενώ εξέπεσε οριστικά του αξιώματός του το 1974 με το δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος στην Ελλάδα στο οποίο ο Ελληνικός λαός επέλεξε με ποσοστό 69,2% την Αβασίλευτη Δημοκρατία, ως μορφή πολιτεύματος στην Ελλάδα. Από το 1967 ζούσε αυτοεξόριστος στην Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Γεννήθηκε στο Ψυχικό στις 2 Ιουνίου 1940 και γονείς του ήταν ο πρίγκιπας Παύλος της Ελλάδας, αδελφός και διάδοχος του τότε Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου Β΄, και η πριγκίπισσα του Ανόβερου, της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας, Πριγκίπισσα Διαδόχου Φρειδερίκη. Βαπτίστηκε στην Αθήνα με ανάδοχο τις Ένοπλες Δυνάμεις. Ο ίδιος μοναχογιός έχει δύο αδελφές την Σοφία και την Ειρήνη. Η αδελφή του Σοφία είναι η σημερινή Βασίλισσα της Ισπανίας.


Η οικογένειά του ακολούθησε τη βασιλική οικογένεια που τις παραμονές της ναζιστικής προέλασης στην Αθήνα μαζί με την Κυβέρνηση και την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων της Χώρας μέσω Κρήτης κατέφυγαν στην Αίγυπτο όπου και σχημάτισαν τη λεγόμενη Κυβέρνηση της Αιγύπτου και τέθηκαν επικεφαλής ελληνικών ταγμάτων που μάχονταν στην Αφρική κατά του Άξονα. Αργότερα διέμεινε στη Νότια Αφρική. Επέστρεψαν στην Ελλάδα το 1946 με την παλινόρθωση της μοναρχίας και την επιστροφή του Βασιλέως Γεωργίου Β', ενώ ένα χρόνο αργότερα, μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Γεωργίου, ο πατέρας του ανέβηκε στο θρόνο και ο Κωνσταντίνος ορίστηκε διάδοχος. Το 1955 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Δούκα της Σπάρτης και ένα χρόνο αργότερα άρχισε την εκπαίδευσή του στα Σώματα των Ενόπλων Δυνάμεων. Το 1960 σε ηλικία 20 ετών συμμετείχε στους Ολυμπιακούς αγώνες της Ρώμης, όπου κέρδισε χρυσό μετάλλιο στην ιστιοπλοΐα.



Η δράση του ως Ανώτατου άρχοντα

Στις 6 Μαρτίου του 1964 ο Βασιλιάς Παύλος πέθανε από καρκίνο και τον διαδέχτηκε στο θρόνο ο 24χρονος Κωνσταντίνος ως Βασιλεύς των Ελλήνων Κωνσταντίνος Β΄ (ενώ ορισμένοι τον αριθμούσαν ΙΓ΄ ως δήθεν συνεχιστή των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων). Αν και δημοφιλής θεωρήθηκε νέος, άπειρος και ευρισκόμενος υπό την ισχυρή επιρροή της μητέρας του Βασίλισσας Φρειδερίκης. Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου παντρεύτηκε την πριγκίπισσα της Δανίας Άννα – Μαρία, αδελφή της μετέπειτα Βασίλισσας της Δανίας Μαργαρίτας Β΄.


Η πολιτική κατάσταση εκείνη την περίοδο ήταν ιδιαίτερα πολωμένη μεταξύ του Πρωθυπουργού και αρχηγού της Ενώσεως Κέντρου Γεωργίου Παπανδρέου και του αρχηγού της Ε.Ρ.Ε. Παναγιώτη Κανελλόπουλου, ο οποίος ουσιαστικά υποκαθιστούσε τον αυτοεξόριστο ιδρυτή του κόμματος Κωνσταντίνο Καραμανλή.


Αν και αρχικά είχε δοθεί η εικόνα της αγαστής συνεργασίας μεταξύ του νεαρού μονάρχη και του γέροντα Πρωθυπουργού, το σκηνικό αυτό ανατράπηκε σύντομα με την παρέμβαση αυλικών συμβούλων, που προέτρεπαν τον Κωνσταντίνο να κρατήσει τον πλήρη έλεγχο του στρατού όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου αποφάσισε, και ολόκληρο το υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε, την αντικατάσταση του αρχηγού του ΓΕΣ Γεννηματά. Στο στράτευμα κυριαρχούσαν αξιωματικοί, οι οποίοι είχαν συμμετάσχει στον Εμφύλιο πόλεμο και διατηρούσαν στενές επαφές με τον παλαιό κρατικό μηχανισμό.


Όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου προσπάθησε να αποστρατεύσει μερικούς από αυτούς συνάντησε τη σθεναρή αντίσταση των Ανακτόρων. Το Μάιο του 1965 ο Πρωθυπουργός αποφάσισε την αποπομπή του Υπουργού Εθνικής Αμύνης, βασικού χρηματοδότη του αλλά και έντονα φιλομοναρχικού, Πέτρου Γαρουφαλλιά αναλαμβάνοντας ο ίδιος το Υπουργείο. Ο Βασιλιάς με πρόσχημα την εκδικαζόμενη τότε υπόθεση "ΑΣΠΙΔΑ", στην οποία φερόταν να εμπλέκεται ο γιος του Πρωθυπουργού, Ανδρέας Παπανδρέου, απέφευγε να δεχτεί σε ακρόαση τον Πρόεδρο της Κυβέρνησης αρνούμενος, κατά παραβίαση του Συντάγματος, την απόφασή του για ανάληψη από τον ίδιο του Υ.Ε.Α. Τότε ξέσπασε κρίση μεταξύ των δύο ανδρών συνοδευόμενη από ανταλλαγή οξέων επιστολών. Τελικά ο Γεώργιος Παπανδρέου ανέβηκε στα Ανάκτορα στις 15 Ιουλίου 1965 και κατόπιν έντονης λογομαχίας υπέβαλε προφορικά την παραίτησή του. Λίγο αργότερα ο Κωνσταντίνος όρκισε την πρώτη κυβέρνηση των λεγόμενων "Αποστατών", με πρόεδρο τον ακαδημαϊκό και μέχρι τότε Πρόεδρο της Βουλής Γεώργιο Αθανασιάδη – Νόβα, ανοίγοντας ένα μακρύ κύκλο πολιτικής κρίσης και αστάθειας με συνεχή εναλλαγή κυβερνήσεων.


Η πολιτική των Ανακτόρων στη διάρκεια των Ιουλιανών ήταν η στήριξη κυβερνήσεων αποτελούμενων από στελέχη της Ενώσεως Κέντρου τα οποία είχαν αποστατήσει, προκειμένου να αποτραπούν οι εκλογές, που κατά πάσα πιθανότητα θα επανέφεραν στην εξουσία τον Παπανδρέου. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, αρχηγός της Ε.Ρ.Ε., που είχε στηρίξει την Αποστασία και τις βασιλικές επιλογές ανέφερε για τους αποστάτες βουλευτές της Ε.Κ: «Το χειρότερον... είναι ότι η απόσπασις των αναγκαίων βουλευτών... έγινε με εξαγοράν συνειδήσεων... με τον υπουργικόν θώκον ή και με άλλα ακατανόμαστα μέσα...». Η καταψήφιση από τη Βουλή της κυβέρνησης Νόβα ανάγκασε στο σχηματισμό κυβέρνησης υπό τον, παλιό Υπουργό της Κυβέρνησης του Βουνού, Ηλία Τσιριμώκο, η οποία επίσης καταψηφίστηκε. Τρίτη στη σειρά κυβέρνηση ήταν αυτή του Στέφανου Στεφανόπουλου, που κατάφερε να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης και παρέμεινε έως το Δεκέμβριο του 1966. Πριν όμως του δωθεί το πρωθυπουργικό αξίωμα, Ο Στ. Στεφανόπουλος είχε σχολιάσει τα γεγονότα της Αποστασίας λέγοντας (23.7.65): "Αυτό το οποίον εγένετο, αποτελεί έγκλημα κατά του κόμματος, κατά της Δημοκρατίας, κατά των εθνικών συμφερόντων." Και πρόσθετε, καταλυτικά: "Οι βασιλείς διαιρούν, είναι αναμφισβήτητον και δεδομένον!"(9.8.65).


Εντωμεταξύ το αντιμοναρχικό ρεύμα μεγάλωνε καθοδηγούμενο από τον αρχηγό της Ενώσεως Κέντρου, το γιο του Ανδρέα και πολλά στελέχη του κεντρώου και αριστερού χώρου. Οι φήμες για την επιβολή δικτατορίας αύξαναν και συζητούνταν ευρέως ακόμη και εντός του Κοινοβουλίου. Υπήρχε η αίσθηση πως το πραξικόπημα θα υποκινούνταν από το Βασιλιά και θα περιελάμβανε ανώτατους αξιωματικούς πιστούς στο στέμμα. Αυτή η θεωρία υποστηρίζεται από αρκετούς σύγχρονους ερευνητές. Το Δεκέμβριο του 1966, κατόπιν συμφωνίας των δύο κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων, ανατέθηκε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο διοικητή της Εθνικής Τραπέζης Ιωάννη Παρασκευόπουλο με σκοπό τη διενέργεια εκλογών το Μάιο του 1967. Στις 4 Απριλίου, μετά την παραίτηση Παρασκευόπουλου, δόθηκε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Η ενέργεια αυτή του Βασιλιά χαρακτηρίστηκε πραξικοπηματική από τον Παπανδρέου και ο ίδιος ο μονάρχης "κομματάρχης της Ε.Ρ.Ε.". Με δεδομένη την καταψήφιση της κυβέρνησης Κανελλόπουλου από τη Βουλή προκηρύχθηκαν εκλογές για τις 28 Μαΐου.


Ο Κωνσταντίνος και η Απριλιανή Δικτατορία

<===---+---===>

Τη νύχτα της 20ης προς 21η Απριλίου 1967 εκδηλώθηκε το στρατιωτικό πραξικόπημα. Η αναποφασιστηκότητα του Κωνσταντίνου τη νύχτα του πραξικοπήματος αντικατοπτρίζεται στις τηλεφωνικές συνομιλίες του από τα θερινά Ανάκτορα του Τατοΐου, όπου διέμενε. Στις 2.30, ξύπνησε από το τηλεφώνημα του Αθανάσιου Σπανίδη, απόστρατου ναυάρχου, ο οποίος βρισκόταν στο ναύσταθμο της Σαλαμίνας. Ο Σπανίδης, αφού ενημέρωσε το Βασιλιά για τα γεγονότα, εισηγήθηκε απόπλου του στόλου για την Κρήτη και το σχηματισμό εκεί νόμιμης κυβέρνησης. Στη συνέχεια τηλεφώνησε στον Κωνταντίνο ο υπουργός Δημοσίας Τάξεως, Γεώργιος Ράλλης, από το κέντρο αμέσου δράσεως της Χωροφυλακής, στο Μαρούσι. Και αυτός με τη σειρά του εισηγήθηκε να μετακινηθούν από την επαρχία νομιμόφρονες στρατιωτικές δυνάμεις κυρίως της αεροπορίας, όπου οι κινηματίες δεν είχαν ερείσματα, όσο υπήρχε ακόμη χρόνος. Και στις δύο περιπτώσεις ήταν κατηγορηματικά αντίθετος, θέλοντας να αποφύγει την αιματοχυσία και να μάθει τα κίνητρα των πραξικοπηματιών.


Αντίθετα, ακολούθησε τη συμβουλή του τρίτου συνομιλητή του, Σπύρου Μαρκεζίνη, αρχηγού ενός μικρού συντηρητικού κόμματος, να επιδιώξει τη συνδιαλλαγεί μαζί τους. Έτσι, όταν στις 5.30 το πρωί δέχτηκε τους επικεφαλής, Γεώργιο Παπαδόπουλο, Στυλιανό Παττακό και Νικόλαο Μακαρέζο, οι συνομιλίες του ήταν διαπραγματευτικού χαρακτήρα και περιορίστηκαν στη σύνθεση της νέας δικτατορικής κυβέρνησης, γνωστής ως η Χούντα των Συνταγματαρχών. Την ημέρα εκείνη στο Πεντάγωνο φέρεται να είπε στους πραξικοπηματίες: "Είμαι βέβαιος πως ό,τι εκάνατε, το εκάνατε για να σώσετε την χώραν", υπονοώντας την πιθανή εκλογική νίκη του Γ. Παπανδρέου στις επερχόμενες εκλογές. Στην προσφώνησή του της 26ης Απριλίου 1967, για το νέο καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών δήλωσε: "Είμαι βέβαιος ότι με την ευχήν του Θεού, με την προσπάθειαν υμών και προπαντός με την βοήθειαν του λαού, θα επιτευχθή ταχέως η οργάνωσις Κράτους Δικαίου, μιας αληθούς και υγιούς Δημοκρατίας".


Η συνεργασία του ο Κωνσταντίνου με τους πραξικοπηματίες θεωρήθηκε αργότερα από πολλούς, αλλά και από τον ίδιο (όπως ανέφερε σε πρόσφατη συνεντευξη που έδωσε στον Θ. Λάλλα) ως τεράστιο λάθος, δεδομένου ότι το στρατιωτικό καθεστώς κατέστη σύντομα τυραννικό και λαομίσητο.


Στις 13 Δεκεμβρίου ο Βασιλιάς συνοδευόμενος από μέλη της οικογένειάς του και τον Πρωθυπουργό Κ. Κόλλια, αποπειράθηκε πραξικόπημα. Διέφυγε από την Αθήνα προς την Καβάλα και προσπάθησε να αναλάβει την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων με στόχο την ανατροπή της δικτατορίας. Αλλά ενώ το Ναυτικό και η Αεροπορία συντάχτηκαν μαζί του ο Στρατός παρέμεινε πιστός στη Χούντα και το πραξικόπημα κατέρρευσε, αναγκάζοντας τον Κωνσταντίνο να διαφύγει μαζί με όσους τον συνόδευαν στη Ρώμη. Αμέσως μετά ο Παπαδόπουλος ανέλαβε Πρωθυπουργός, διορίζοντας το στρατηγό Γεώργιο Ζωιτάκη Αντιβασιλέα.


Αφού εγκατέλειψε την Ελλάδα, ο Κωνσταντίνος θέλησε αρχικά να αποστασιοποιηθεί από τους συνταγματάρχες. Δήλωνε επανειλημμένως ότι πλαστογράφησαν την υπογραφή του και ότι τον εκβίαζαν απειλώντας τον για τη ζωή των μελών της οικογένειάς του. Επίσης δήλωνε ότι εξέφρασε εξ' αρχής την αντίθεσή του στο πραξικόπημα ποζάροντας συνοφρυωμένος στη φωτογραφία ορκωμοσίας της χουντικής κυβέρνησης, σε αντίθεση με τη συνήθη πρακτική του να ποζάρει χαμογελαστός, και ότι μέσω αυτής της φωτογραφίας έστελνε το μήνυμα της δυσαρέσκειάς του στον ελληνικό λαό.


Πολλοί υποστηρίζουν ότι η αρχική δυσφορία του Κωνσταντίνου προς τους πραξικοπηματίες, οφειλόνταν στο γεγονός ότι εμπόδισαν στην πραγματοποίηση άλλου πραξικοπήματος, σχεδιασμένου να εκτελεστεί από τους στρατηγούς και στο οποίο ο Κωνσταντίνος θα είχε μεγαλύτερο έλεγχο. Ο στρατηγός Σόλων Γκίκας, ιδρυτής του ΙΔΕΑ και υπουργός Δημοσίας Τάξεως στην κυβέρνηση Καραμανλή, το 1974 ανέφερε: «Οι στρατηγοί ετοίμαζαν το δικό τους πραξικόπημα... που θα γινόταν για λογαριασμό του βασιλέως και των συντηρητικών». Αλλωστε, ο ίδιος ο Κωνσταντίνος τον Οκτώβριο του 1966 είχε πει: «Είμαι έτοιμος να αναστείλω μερικά άρθρα του Συντάγματος, αν χρειασθή ­ δηλαδή, αν χρειασθή κατά την γνώμη μου, θα το κάνω για να σώσω την Ελλάδα».


Από την άλλη μεριά, εξακολούθησε να εισπράττει τη βασιλική επιχορήγηση έως το 1973 και επιπλέον απέστειλε στον Γ.Παπαδόπουλο συγχαρητήριο τηλεγράφημα "επί τη διασώσει", μετά την αποτυχημένη απόπειρα εναντίον του από τον Αλέκο Παναγούλη. Κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους η χούντα διαπραγματεύτηκε με τον Κωνσταντίνο μέσω μεσαζόντων τους όρους για να επιστρέψει στην Ελλάδα. Αλλά ο Κωνσταντίνος επέμενε στην πλήρη αποκατάσταση των συνταγματικών δικαιωμάτων του ως προϋπόθεση, γεγονός, που δεν έβρισκε σύμφωνο τον Παπαδόπουλο. Αντ' αυτού το καθεστώς εκπόνησε ένα νέο Σύνταγμα τον Νοέμβριο του 1968, που διατήρησε το θεσμό της μοναρχίας αλλά τον απογύμνωσε της ισχύος του και προέβλεπε μόνιμη αντιβασιλεία έως ότου επέλεγε να δεχτεί ο Κωνσταντίνος τη νέα κατάσταση. Αυτό συνεχίστηκε έως το 1972, όταν ο Παπαδόπουλος απομάκρυνε το Ζωιτάκη και έγινε ο ίδιος Αντιβασιλέας.


Στις 3 Ιουλίου 2006 η εφημερίδα Ελευθεροτυπία δημοσίευσε σημαντικά νέα στοιχεία[1] που αποδεικνύουν ότι η εικόνα του βασιλέα που μάχεται στην εξορία για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην πατρίδα του και τηρεί εχθρική στάση προς τους πραξικοπηματίες είναι ένας μύθος. Αυτό το μύθο, μαζί με τον ισχυρισμό ότι τον εκλιπαρούσε η χούντα να επιστρέψει αλλά αυτός αρνιόταν, καλλιεργεί συστηματικά μέχρι σήμερα και ο ίδιος ο τέως βασιλιάς σε συνεντεύξεις του. Τα νέα στοιχεία, που προέρχονται από τις αποχαρακτηρισμένες αναφορές Γερμανών και Αμερικανών αξιωματούχων προς τα προϊστάμενα υπουργεία των χωρών τους και δεν επιδέχονται αμφισβήτηση, δείχνουν αντίθετα ένα Κωνσταντίνο που δέχεται να επιστρέψει υπό οποιουσδήποτε όρους. Τα έγγραφα ερευνήθηκαν συστηματικά από τον καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης Μόενς Πελτ στη μελέτη του Προσδένοντας την Ελλάδα στη Δύση (Tying Greece to the West)[2] και σε αυτή τη μελέτη βασίζεται και το σχετικό άρθρο της Ελευθεροτυπίας. Από τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα προκύπτει ότι ο Κωνσταντίνος προσπαθούσε να επικοινωνήσει με τη χούντα και ιδιαίτερα με τον Παπαδόπουλο μέσω του Γερμανού και του Αμερικανού πρέσβη στην Ελλάδα για να καταστήσει σαφές ότι:


Ήταν πρόθυμος να επιστρέψει άνευ όρων στην Ελλάδα και να συγκυβερνήσει με τους πραξικοπηματίες. Δεχόταν μάλιστα, όταν επιστρέψει, να τεθεί υπό εικοσιτετράωρη καθημερινή επιτήρηση από ανθρώπους έμπιστους της χούντας.

Ήταν αντίθετος με κάθε διεθνή πίεση προς τη χούντα για αποκατάσταση των δημοκρατικών θεσμών. Στις πιέσεις αυτές συμπεριλαμβάνονταν η αποπομπή της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης και η διακοπή της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας. Ο Κωνσταντίνος προσφερόταν μάλιστα να εργαστεί για την αναστολή κάθε διεθνούς κριτικής εναντίον της επανάληψης της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας. Χαρακτήρισε «αντιπατριωτική πράξη» κάθε τέτοια κριτική από Έλληνες.

Αποδεχόταν το χουντικό Σύνταγμα του 1968 και το θεωρούσε ως ένα ικανοποιητικό πλαίσιο άσκησης των πολιτικών ελευθεριών.

Δεν σκόπευε να αποκαταστήσει τους αξιωματικούς που είχαν υποστηρίξει τον ίδιο στο λεγόμενο αντιπραξικόπημα του Δεκεμβρίου 1967.

Επιδίωκε συνάντηση με τον Παπαδόπουλο εκτός Ελλάδας για το διακανονισμό της επιστροφής του.

Μέχρι το 1973 το στρατιωτικό καθεστώς είχε καταστεί ανυπόφορο, και το Μάιο ανώτεροι αξιωματικοί του, κατά ένα μεγάλο μέρος φιλοβασιλικού, Ελληνικού Ναυτικού, οργάνωσαν ένα νέο πραξικόπημα, στο οποίο δεν αναμείχθηκε ο Κωνσταντίνος. Ο Παπαδόπουλος εκδικούμενος προέβη στην ανακήρυξη της Ελλάδας σε "Προεδρική Δημοκρατία", απόφαση που επιβεβαιώθηκε από ένα δημοψήφισμα τον Ιούλιο. Πριν το δημοψήφισμα εκδηλώθηκε μεγάλη εκστρατεία της δικτατορίας υπέρ του ΝΑΙ (εναντίον δηλαδή της μοναρχίας). Ο Παπαδόπουλος ανέλαβε καθήκοντα Προέδρου διορίζοντας ταυτόχρονα μία κυβέρνηση πολιτικών προσώπων με επικεφαλής τον παλαιό αρχηγό του Κόμματος των Προοδευτικών Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη, σκοπεύοντας σε φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος. Το Νοέμβριο όμως του 1973, μετά τα γεγονότα της Νομικής και του Πολυτεχνείου, ο Παπαδόπουλος ανατράπηκε από τον ταξίαρχο Δημήτριο Ιωαννίδη, τον αποκαλούμενο "αόρατο δικτάτορα", και στη θέση του τοποθετήθηκε ο στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης.

Η Έκπτωση από το Θρόνο και η λύση του πολιτειακού

Η εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974 και τα επακόλουθα γεγονότα οδήγησαν στην πτώση της δικτατορίας και την επιστροφή στην Ελλάδα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος ανέλαβε την πρωθυπουργία. Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας ετέθη σε ισχύ το Σύνταγμα του 1952 εξαιρουμένων των διατάξεων για τη μορφή του πολιτεύματος. Μετά τη νίκη του στις εκλογές του Νοεμβρίου ο Καραμανλής ανήγγειλε τη διενέργεια δημοψηφίσματος για τη λύση του πολιτειακού. Ο ίδιος ως αρχηγός της συντηρητικής παράταξης, που παραδοσιακά στήριζε τη μοναρχία, δεν έκανε καμία κίνηση υπέρ του Κωνσταντίνου. Αντίθετα μάλιστα, σε τηλεφωνική συνομιλία του με τον Κωνσταντίνο, από το Παρίσι, λίγες ώρες πριν ο ίδιος επιστρέψει στην Ελλάδα, τον αποθάρρυνε να πράξει το ίδιο, βεβαιώνοντάς τον ότι θα τον καλούσε προσωπικά, όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν. Η πρόσκληση αυτή όμως δεν έγινε ποτε, γεγονός που όχι μόνο απογοήτευσε τον Κωνσταντίνο, αλλά και να φέρεται ότι έχει εκφράσει πολλές φορές τα επόμενα χρόνια ότι εξαπατήθηκε από τον Καραμανλή. Γεγονός όμως είναι ότι δεν του απαγορεύτηκε η επιστροφή στην Ελλάδα πριν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, ο ίδιος όμως προτίμησε να απευθυνθεί στον ελληνικό λαό μέσω τηλεοπτικού διαγγέλματος.


Οι Έλληνες πολίτες ψήφισαν αναφανδόν υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας, τιμωρώντας τον Κωνσταντίνο για την συνεργασία του με τους χουντικούς συνταγματάρχες, την απροθυμία του να αποκόψει τους δεσμούς του με τη Χούντα κατά την παραμονή του στο εξωτερικό καθώς και την αποπομπή του Γεωργίου Παπανδρέου, η οποία οδήγησε στην δικτατορία και την εθνική τραγωδία της Κύπρου. Στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974, η αβασίλευτη δημοκρατία συγκέντρωσε μεγάλη πλειοψηφία 69,2% έναντι 30,7% της βασιλευομένης. Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ο Κωνσταντίνος Καραμανλής φέρεται να δήλωσε ότι: "Ένα καρκίνωμα αποκόπηκε σήμερα από το σώμα του έθνους".



Η Βασιλική Περιουσία και οι δικαστικές προσφυγές του τέως βασιλιά κατά του Ελληνικού Δημοσίου

<===---+---===>

Ο Κωνσταντίνος δεν εξορίστηκε επίσημα ούτε αποστερήθηκε την περιουσία ή την υπηκοότητά του μετά το δημοψήφισμα, αλλά αποθαρρύνθηκε έντονα να επιστρέψει στην Ελλάδα, και δεν επέστρεψε μέχρι τον Φεβρουάριο του 1981, και μόνο για την κηδεία της μητέρας του, πρώην Βασίλισσας Φρειδερίκης. Υπήρξαν επίσης νομικές προστριβές με το ελληνικό κράτος, δεδομένου ότι ο Κωνσταντίνος αδυνατούσε ή ήταν απρόθυμος να πληρώσει τους φόρους ιδιοκτησίας του στην Ελλάδα. Στις αρχές της δεκαετίας του '90 άρχισε να εμφανίζεται συχνά στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Το 1992 σύναψε συμφωνία με την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, διά της οποίας εκχωρούσε το μεγαλύτερο μέρος της ακίνητης περιουσίας του στην Ελλάδα σε ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα με αντάλλαγμα την απόδοση των παλαιών θερινών ανακτόρων του Τατοΐου στην Αθήνα και το δικαίωμα να εξαχθεί ένας μεγάλος αριθμός κινητών περιουσιακών στοιχείων από τη χώρα.


Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Κερκυραϊκός λαός πραγματοποίησε κατάληψη στο ανάκτορο Μον Ρεπό διαδηλώνωντας κατά της συμφωνίας και δηλώνοντας ότι το ανάκτορο ανοίκει στον Κερκυραϊκο λαό και όχι στον μονάρχη. Επίσης το 1992 εξάχθηκε από την χώρα μέρος της κινητής περιουσίας, που βρισκόταν στα παλαιά ανάκτορα Τατοΐου, η οποία σύμφωνα με δημοσιεύματα συμπεριλάμβανε κλασικές και βυζαντινές αρχαιότητες.


Το 1993 επιχείρησε μια πρώτη μεγάλη επίσκεψη στην Ελλάδα, αλλά η κυβέρνηση ενοχλήθηκε από αυτή την περιοδεία του και αντιμέτωπη με τις όλο και ισχυρότερες διαμαρτυρίες της αντιπολίτευσης του ζήτησε να αποχωρήσει. Το 1994, η δεύτερη κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου ακύρωσε με νέο νόμο τη συμφωνία του 1992 και αφαίρεσε από τον Κωνσταντίνο τη ιδιοκτησία του στην Ελλάδα και την ελληνική υπηκοότητα. Ο τέως βασιλιάς άσκησε προσφυγή έπειτα κατά της Ελλάδας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, ισχυριζόμενος ότι ο νόμος για τη βασιλική περιουσία παραβίαζε διατάξεις της Ευρωπαϊκής Συνθήκης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και απαιτώντας ως αποζημίωση για την περιουσία του πάνω από 550 εκατομμύρια ευρώ. Δικαιώθηκε μόνο μερικώς, λαμβάνοντας 4 εκατομμύρια για την απαλλοτριωμένη ιδιοκτησία του. Η ελληνική κυβέρνηση κατέβαλε αυτό το ποσό από τον προϋπολογισμό "φυσικών καταστροφών", θέλοντας να κάνει έναν πολιτικό υπαινιγμό, και εξέδωσε το σχετικό πιστωτικό εκκαθαριστικό από τη ΔΟΥ Αχαρνών (Μενιδίου) ως κατά τόπον αρμόδια, με το σκεπτικό ότι τελευταίος τόπος διαμονής του Κωνσταντίνου στην Ελλάδα ήταν τα Ανάκτορα στο Τατόι. Ο Κωνσταντίνος, στη συνέχεια, αφού παρέλαβε μέσω πληρεξουσίου δικηγόρου το ποσό από τη ΔΟΥ Αχαρνών, ανήγγειλε τη δημιουργία του Ιδρύματος Άννα Μαρία, ως όχημα διάθεσης της αποζημίωσής του σε φιλανθρωπικούς σκοπούς.



Ιδιωτεύων τέως μονάρχης

Μετά την κατάργηση της συνταγματικής μοναρχίας το 1974, επανειλημμένα έχει δηλώσει ότι αναγνωρίζει τη δημοκρατία, τους νόμους και το σύνταγμα της Ελλάδας, αλλά συνεχίζει να χρησιμοποιεί τον τίτλο "βασιλιάς Κωνσταντίνος," αν και δεν χρησιμοποιεί πλέον το "Κωνσταντίνος, Βασιλεύς των Ελλήνων".


Ο Κωνσταντίνος χλευάζεται συχνά από τον ελληνικό Τύπο για την χρήση του τίτλου του βασιλιά και αναφέρεται πολλές φορές ως κύριος Κωνσταντίνος Γλύξμπουργκ. Αυτή η πρακτική εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι ο Κωσταντίνος θα έπρεπε να διαθέτει επώνυμο, μιας και δεν κατέχει πλέον τον βασιλικό τίτλο. Το επίσημο ελληνικό διαβατήριο του Κωνσταντίνου τον προσδιόριζε ως "Κωνσταντίνο, πρώην βασιλέα των Ελλήνων". Όμως με βάση νόμο που ψηφίστηκε το 1994 ο Κωνσταντίνος έχασε την ελληνική του υπηκοότητα, το διαβατήριο και την ιδιοκτησία του. Το νομοσχέδιο επικυρώθηκε ως νόμος του κράτους με την υπογραφή του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο νόμος δήλωνε ότι δεν μπορεί να χορηγηθεί στον Κωνσταντίνο ελληνικό διαβατήριο εάν δεν υιοθετήσει επώνυμο. Ο Κωνσταντίνος αρνήθηκε να συμμορφωθεί για λόγους αρχής: "Δεν έχω επώνυμο - η οικογένειά μου δεν έχει επώνυμο. Ο νόμος που ο κ. Παπανδρέου πέρασε βασικά λέει ότι θεωρεί ότι δεν είμαι Έλληνας και ότι η οικογένειά μου ήταν ελληνική μόνο ενόσω ασκούσαμε τα μοναρχικά μας καθήκοντα, και έπρεπε να παρουσιαστώ και να αποκτήσω ένα επώνυμο. Το πρόβλημα είναι ότι η οικογένειά μου προέρχεται από τη Δανία, και η δανική βασιλική οικογένεια δεν έχει επώνυμο." Το Glücksburg, είπε, δεν ήταν επώνυμο αλλά το όνομα μιας πόλης. "Μπορώ επίσης να αποκαλούμαι κύριος Kensington." (Vanity fair, Ιούλιος 1995).


Ο Κωνσταντίνος ταξιδεύει τώρα μέσα και έξω από την Ελλάδα χωρίς προβλήματα, με δανικό διπλωματικό διαβατήριο, ως "Constantine de Grecia" (ισπανικά το "Κωνσταντίνος της Ελλάδας"). Διαμένει μόνιμα με την οικογένειά του στο Λονδίνο και συμμετέχει σε διάφορες κοσμικές εκδηλώσεις. Στην Ελλάδα το φιλομοναρχικό ρεύμα έχει μειωθεί σε σημαντικό βαθμό .



Υποσημειώσεις

  1. ↑ Άρθρο στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία του Τάκη Μίχα, δημοσίευση 3 Ιουλίου 2006
  2. ↑ Mogens Pelt, Tying Greece to the West (Studies in 20th & 21st Century European History), Museum Tusculanum ISBN 8772895837.


Εξωτερικοί δεσμοί

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

<@=@=@>


www.hellenica.de