Θανάσης Σκορδαλός, ΣΤΙΓΜΕΣ, το Κρητικό περιοδικό" , http://stigmes.gr
Τον Απρίλη του 1998 η Κρήτη αποχαιρέτησε τον Θανάση Σκορδαλό . Μόνο το σώμα του όμως, γιατί η ψυχή, αυτή η Ρεθεμνιώτικη αυθεντική ψυχή θα στέκει πίσω μας, μπροστά μας, πλάι μας όταν θα μιλάμε για τη δική μας μουσική. Ο άνθρωπος γεννήθηκε το 1920 στο Σπήλι, ο λυράρης εννέα χρόνια αργότερα. Για τα επόμενα 65 χρόνια θα αφιερώσει τη ζωή του στη λύρα. Και αυτή δε φάνηκε αχάριστη. Μαζί του έγραψε τη σύγχρονη κρητική μουσική ιστορία. Όχι με λόγια ή με νότες, αλλά σαν θρύλος, σαν ηρωικό παραμύθι. Όπως αρμόζει στις γνήσιες παραδόσεις των λαών αυτού του πλανήτη. Τη λαϊκή παράδοση της Κρήτης έβαζε στο στόμα ο δάσκαλος και η αργή και σταθερή, αλλά εξασθενημένη ομιλία του, ξυπνούσε. Έλαμπαν τα μάτια του, φούντωνε η ψυχή του και ζωντάνευε το κουρασμένο από το χρόνο κορμί του.
Είχα την τιμή να μιλήσω μαζί του στην τελευταία του μεγάλη συνέντευξη στα τέλη του 1997. Στις συναντήσεις που ακολούθησαν στο καφενείο "Βαλκάνια", στον τόπο που αγαπούσε να πηγαίνει στα τελευταία του χρόνια, γνώρισα το δάσκαλο και τον άνθρωπο. Γιατί οι μεγάλοι δάσκαλοι είναι και μεγάλοι άνθρωποι. Αυθεντικοί, με οράματα και πάθη. Σοφοί που προτείνουν, όχι σαν παντογνώστες, αλλά ώριμοι συμβουλάτορες που καθοδηγούν, όπως ο παππούς το εγγόνι, όπως οι περασμένες γενιές τις επόμενες.
Ψάχνοντας λοιπόν τις ηχογραφημένες συνεντεύξεις στο αρχείο μου, γύρισα λίγους μήνες πίσω, ξαναγύρισα σε εκείνες τις συνομιλίες. Έφερα μπροστά μου εκτός από τη φωνή του και την εικόνα του. Θυμήθηκα τα τσιγάρα που άναβε το ένα πάνω στο άλλο, ξέροντας το κακό που του κάνουν, αλλά ήταν κι αυτό ένα από τα πάθη του, όπως και η λύρα: "Άσ' τους γιατρούς να θυμώνουνε" έλεγε και συνέχιζε να μιλά σαν νά' θελε να πει όσα μπορούσε περισσότερα για να προλάβει το χρόνο, μιας και ήξερε ότι δε θα τον νικήσει, όπως κανένας μας άλλωστε . "Σε λίγο καιρό θα φύγω, όπως όλοι μας αργά ή γρήγορα, γι' αυτό πρέπει τα σημερινά Κρητικόπουλα όχι μόνο να καταλάβουν πως πρέπει να συνεχίζουν την παράδοση, αλλά να προφυλαχτούν και να το κάνουνε σωστά". Γι' αυτόν το πάθιασμα με τη μουσική ήταν μόνο η μια πλευρά. "Να το ξέρεις ο Σκορδαλός είναι πρώτα άνθρωπος και μετά λυράρης".
Τα 150 έργα (σε δίσκους και κασέτες) που άφησε πίσω του είναι πια το έργο ενός ανθρώπου που δημιουργήθηκε μέσα από έρωτες, από φιλίες, από ταξίδια (έφτασε μέχρι τη Μοζαμβίκη) από ανθρώπινες συνήθειες.
Γιατί οι μεγάλοι άνδρες της ιστορίας, δε στάθηκαν ψηλά σε έδρανα ή μπαλκόνια αλλά περπάτησαν δίπλα μας, ανάμεσά μας. Έτσι κι αυτός με ταπεινοφροσύνη και αξιοπρέπεια, γλένταγε τις γενιές άλλοτε μόνος του, άλλοτε με παρέα με τον καλό του φίλο τον Κωστή τον Μουντάκη. Φανταστείτε τις παρέες αγγέλων που έφτιαχναν σαν καθόντουσαν στο τραπέζι οι δύο τους, ο ένας απέναντι στον άλλον σε μια γλυκιά άμιλλα δημιουργίας, σε ένα ντελίριο κρητοσύνης.
Ευτυχώς ο δάσκαλος πρόλαβε να ζήσει τις τιμές και την αναγνώριση που του άξιζαν πριν φύγει. Πρόλαβε να δει τις εξελίξεις και εκφράσει τους φόβους του: "...και θα γεννηθούν μια μέρα παιδιά που θα ρωτάνε τους πατεράδες τους τι έχετε να μας υποδείξετε από το παρελθόν; Και αυτοί δε θα ξέρουν τι να πουν".
Μετά από τόσες συνεντεύξεις ακόμα και σε αυτήν την τελευταία του, όπως αποδείχτηκε δυστυχώς, ο αναπτήρας άναβε κερνώντας φωτιά το τσιγάρο που κρεμόταν στα χείλη ,ο δάσκαλος δεν προσπαθούσε να αλλάξει τη ροή των πραγμάτων στο σώμα του και συνέχιζε να μιλά και να γεμίζει τον λόγο του με παρομοιώσεις από την καθημερινή ζωή, έτσι όπως ταιριάζει στους σοφούς. "Αλήθεια, πόσο τυχεροί θά' ναι οι αγγέλοι στα γλεντοκοπήματα που θα γενούν στον παράδεισο" σκέφτηκε και έβγαλα την κασέτα από το επαγγελματικό μου αρχείο, τοποθετώντας την στα προσωπικά μου ενθύμια.
Απρίλης του 1998. Η ιστορία της Κρητικής μουσικής γύρισε σελίδα.
Αντώνης Λιάτσικας
Από το τεύχος 41 των ΣΤΙΓΜΩΝ
Κείμενο και φωτογραφίες από αυτή την σελίδα μπορούν να αναπαραχθούν ελεύθερα μόνον εάν αναφέρεται η πηγή ως: "από τις ΣΤΙΓΜΕΣ, το Κρητικό περιοδικό" με σύνδεση στο http://stigmes.gr
