Ο Φραγκίσκος Α΄ (François Ier),(1494 - 1547) ήταν βασιλιάς της Γαλλίας από το 1515 ως το 1547. Θεωρείται ο πρώτος Γάλλος βασιλιάς της Αναγέννησης και καλείται «Πατέρας και Αναστηλωτής των γραμμάτων»ενώ ήταν σύγχρονος του αυτοκράτορα Καρόλου του 5ου, του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου 8ου, του Γουστάυου Βάζα της Σουηδίας, και του συμμάχου του σουλτάνου Σουλειμάν του μεγαλοπρεπούς.
Ο Φραγκίσκος Α' μέλος του Οίκου των Βαλουά γιός του Καρόλου της Ορλεάνης, δούκα της Ανγκουλέμης. Ήταν πιθανός διάδοχος του Γάλλου βασιλιά Λουδοβίκου του 12ου, που δέν ήταν δυνατό να τον διαδεχτεί κανένας γιός του. Αρραβωνιάστηκε (1506) την Κλαύδια της Γαλλίας (1499 - 1524) κόρη του Λουδοβίκου ΙΒ' και της Άννας της Βρεττάνης. Λόγω του Σαλικού νόμου (σύμφωνα με τον οποίο ο βασιλιάς της Γαλλίας έπρεπε να έχει προπάτορα τον Ούγο Καπέτο) διαδέχθηκε ώς βασιλιάς τον Λουδοβίκο.
Πατέρας των γραμμάτων και των τεχνών
Ήταν βασιλιάς πολύ μορφωμένος με έντονα τα ανθρωπιστικά ιδεώδη της Αναγέννησης σε αντίθεση με τους προκατόχους του (Λουδοβίκο 12ο, Κάρολο 8ο) που δέν έδωσαν καμιά σημασία για την είσοδο σύγχρονων Ιταλικών ρευμάτων στην χώρα τους. Οι προηγούμενοι του χαρακτηρίζονταν μεσαιωνικοί βασιλείς ενώ ο ίδιος έσπασε τα φράγματα με τον μεσαίωνα και έφερε την Γαλλία στην σύγχρονη εποχή. Η μόρφωση του απο την παιδική του ηλικία είχε καθοριστικό ρόλο ώστε ο νεαρός Φραγκίσκος να πάρει αυτή την τροπή. Οι δασκάλοι του όπως ο Χριστόφορος του Λονγκίλ είχαν επηρεαστεί έντονα απο τα κινήματα της Αναγέννησης, το ίδιο και η μητέρα του. Με την άνοδο του στον θρόνο (1515) φρόντισε όχι μονάχα να φέρει την Γαλλία στην σφαίρα της Αναγέννησης αλλά να την κάνει το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο της εποχής του και τα κατάφερε. Κάλεσε στην χώρα του τον Λεονάρντο ντα Βίντσι που βρισκόταν σε μεγάλη ηλικία, ήρθε με τα περισσότερα έργα του και έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Τα μεγάλα του έργα όπως η Μόνα Λίζα παρέμειναν στο Λούβρο.
Μαζί με τον ντα Βίντσι ήρθαν και όλοι οι μεγάλοι Ιταλοί ζωγράφοι άλλοι εγκαθιστόμενοι μόνιμα όπως ο χρυσοχώος Μπεβενούτο Σελλίνι και οι ζωγράφοι Ρόσσο, Ρωμάνο, Πριματίτσιο, άλλοι ήταν σε συνεχή επαφή με ταξίδια. Διακόσμησε τα ανάκτορα και όλα τα μεγάλα κτίρια του Παρισιού με εικόνες ζωγραφικής και γλυπτά με τα γλυπτά τόσο αρχαικής μορφής όσο και σύγχρονα. Με την άνοδο του η μεγάλη του ελπίδα ήταν να φέρει τον πολιτισμό και την γνώση στο πολεμοχαρές Γαλλικό έθνος. Φρόντισε να στείλει απεσταλμένους στην Ιταλία για συλλογή σπάνιων βιβλίων και συγκραμάτων πλουτίζοντας συνεχώς την τεράστια βιβλιοθήκη του. Ο ίδιος ήταν αναγνώστης όλων των βιβλίων της βιβλιοθήκης του κατόρθωμα σπάνιο σε όλα τα βασιλικά χρονικά ενώ είναι ο πρώτος που άνοιξε τις πόρτες της βιβλιοθήκης του σε δωρεάν ελεύθερη ανάγνωση απο όλον τον σπουδαστικό κόσμο. Με την παραγγελία του Μονπελιέ επέτρεψε αντιγραφή βιβλίων της βιβλιοθήκης σετην διάθεση του λαού του.
Μεγάλη εισφορά στον κατασκευαστικό τομέα
Η μεγάλη αδελφή του Φραγκίσκου Μαργαρίτα (1492 - 1549) έγραψε το Επταήμερο. Ο Φραγκίσκος ο 1ος ήταν και ένας εκπληκτικός κτίστης ξοδεύοντας τεράστια ποσά κτισμάτων στις νέες του κατασκευές. Συνέχισε την δουλειά των προκατόχων του στον πύργο του Αμπουά, ενώ άρχισε τις ανακαινήσεις στον πύργο του Μπλουά. Κατασκεύασε τον καταπληκτικό πύργο του Σαμπόρ με το στύλ της Ιταλικής αναγέννησης διακοσμημένη απο τον ίδιο τον Λεονάρντο ντα Βίντσι. Κατασκεύασε στην πόλη του Παρισιού το κεντρικό ξενοδοχείο με το οποίο έκανε σάν κέντρο ελέγχου όλων των έργων του. Κατασκεύασε τον πύργο της Μαδρίτης, αλλά το μεγαλύτερο έργο του ήταν η ανακατασκευή του πύργου του Φωτεναιμπλώ που έγινε η κυριότερη διαμονή του. Το διακόσμησε εσωτερικά και εξωτερικά ενώ εκπληκτική εντύπωση έδινε η αυλή που υπήρχε στην πηγή με το κρασί να ανακατεύεται με το νερό.
Αποτυχίες στον στρατιωτικό τομέα
Στο στρατιωτικό επίπεδο συνέχισε τις πολεμικές επιχειρήσεις του προκατόχου του Βασιλέως με την Ιταλία όπου και κατάφερε περήφανη νίκη το 1515 όπου και εισήλθε θριαμβευτικά στο Μιλάνο. Στη συνέχεια σύναψε με τον Πάπα τη γνωστή Συνθήκη του Βιτέρμπο με την οποία πέτυχε την εκχώρηση της Πάρμας και της Πλακεντίας, καταλήγοντας στην υπογραφή κονγκορδάτου με το Βατικανό. Στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο του Κάρολου Κουΐντου, ο οποίος βασίλευε στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Γερμανία) και στην Ισπανία, περικυκλώνοντας έτσι τη Γαλλία, επιχείρησε να διαπραγματευτεί μια συμμαχία με τον Ερρίκο Η΄ της Αγγλίας, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Γνώρισε αρχικά διαδοχικές ήττες στις μάχες του με τον Τζιοβάννι ντελλα Μπάντ Νέρα, σκληρό στρατιωτικό ηγέτη ευνοούμενου του πάπα απο την οικογένεια των Μεδίκων. Ακολούθως στην μάχη της Παβίας (1525) γνώρισε τραγική ήττα, ο ίδιος τραυματίστηκε απο τον Καίσαρα Ερκολάνι και αιχμαλωτίστηκε απο 3 Ισπανούς. Μεταφέρθηκε στην αυλή του Καρόλου στην Ισπανία όπου ελευθερώθηκε μόνο αφού αναγκάστηκε να δεχθεί μεγάλες εις βάρος του παραχωρήσεις. Όταν επέστρεψε στην Γαλλία τις αρνήθηκε λέγοντας οτι έγιναν υπο την απειλή βίας.
Έτσι μετά από ανεπιτυχείς επιχειρήσεις και επανειλημμένες ήττες αναγκάσθηκε να εκχωρήσει στον Κάρολο, το Δουκάτο της Βουργουνδίας καθώς και τα δικαιώματά του επί του Μιλάνου και της Νεάπολης. Μετά δε την Συνθήκη του Καμβραί, την Φλάνδρα και το Αρτουά. Μετά όμως την Συνθήκη του Κρεπύ (1544) ο Κάρολος και ο Φραγκίσκος συμφώνησαν ν΄ ανταλλάξουν τα κατακτηθέντα εδάφη. Αξιωσημείωτο στην Ευρωπαική ιστορία για μονάρχη είναι οι φιλικές και συμμαχικές του σχέσεις με τους Οθωμανούς Τούρκους που βρίσκονταν υπο την ηγεσία του Τούρκου σουλτάνου Σουλειμάν του μεγαλοπρεπούς. Οι δύο δυνάμεις συμμαχώντας επιτέθηκαν πολλές φορές στον αυτοκράτορα Κάρολο τον 5ο, όπως η έφοδος στην Νίκαια (1543)
Εγκατάσταση Γάλλων στην Αμερική, πρώτες πληθυσμιακές καταγραφές
Ο Φραγκίσκος υπήρξε ιπποτικός και γενναίος Βασιλεύς φίλος των γραμμάτων και των τεχνών και εχθρός προς τους φεουδάρχες των οποίων περιόρισε πολλά δικαιώματα. Επιβλήθηκε στο Βατικανό επιτυγχάνοντας το δικαίωμα να διορίζει ο ίδιος τους επισκόπους. Είναι ο πρώτος Βασιλεύς της Γαλλίας που συγκρότησε μόνιμο εθνικό στρατό καθώς και ο ιδρυτής του Κολλεγίου της Γαλλίας.
Στα 1524 υποστήριξε τους κατοίκους της Λυών που ήθελαν να χρηματοδοτήσουν την εκστρατεία του Τζιοβάννι ντε Βερατζιάνο στην Βόρεια Αμερική απαιτώντας εκτάσεις γής με πλούσια φυσικά αγαθά για το Γαλλικό στέμμα. Έστειλε (1534) τον Ιάκωβο Καρτιέρ να εξερευνήσει τον ποταμό Λαυρέντιο όπου βρήκε μεγάλες ποσότητες χρυσού και άλλων ακριβών μετάλλων. Στέλνει (1541) τον Ιωάννη - Φραγκίσκο του Ροκφόρ του Ρόμπερβαλ να εγκατασταθεί στον Καναδά και να διαδόσει την Καθολική θρησκεία. Στο κάστρο του Βίλλες - Κοττερέτ υπέγραψε (1539) ένα έγγραφο που ορίζει σάν επίσημη γλώσσα του Γαλλικού κράτους την Γαλλική αντί της Λατινικής που υπήρχε μέχρι τότε. Όριζε ταυτόχρονα την καταγραφή απο ιερείς των βαπτίσεων, των γάμων, των θανάτων, και των πατροτήτων. Είναι η πρώτη επίσημη στατιστική απογραφή πληθυσμού που υπήρξε στην Ευρωπαική ιστορία.
Κληρονόμοι
Με την πρώτη του σύζυγο Κλαυδία της Βρετάνης κόρη του Λουδοβίκου ΙΒ' της Γαλλίας παιδιά του ήταν :
* Φραγκίσκος (1518 - 1536) δελφίνος της Γαλλίας
* Ερρίκος Β΄ της Γαλλίας (1519 - 1559)
* Μανταλένα (1520 - 1537) παντρεύτηκε τον Δημήτριο 5ο της Σκωτίας
* Κάρολος των Βαλουά (1522 - 1545)
* Μαργαρίτα της Γαλλίας (1523 - 1574)
Με την δεύτερη σύζυγο του Ελεονώρα της Αυστρίας δέν έκανε παιδιά.
Πηγές
* Clough, C.H., "Francis I and the Courtiers of Castiglione’s Courtier." European Studies Review. vol viii, 1978.
* Denieul-Cormier, Anne. The Renaissance in France. trans. Anne and Christopher Fremantle. London: George Allen and Unwin Ltd., 1969.
* Grant, A.J. The French Monarchy, Volume I. New York: Howard Fertig, 1970.
* Guy, John. Tudor England. Oxford: Oxford University Press, 1988.
* Jensen, De Lamar. Renaissance Europe. Lexington: D.C. Heath and Company, 1992.
* Knecht, R.J. Renaissance Warrior and Patron: The Reign of Francis I. Cambridge: Cambridge University Press, 1994.
* Major, J. Russell. From Renaissance Monarchy to Absolute Monarchy. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1994.
* Seward, Desmond. Francois I: Prince of the Renaissance. New York: MacMillan Publishing Co., 1973.
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
<@=@=@>