HellenicaWorld

Ο Λουί Αλτουσέρ (γαλλ. Louis Althusser, 16 Οκτωβρίου 1918-22 Οκτωβρίου 1990) ήταν Γάλλος μαρξιστής φιλόσοφος. Αντιπροσώπευε το ρεύμα του Στρουκτουραλισμού (ή Δομισμού).

Νεανικά χρόνια

Ο Αλτουσέρ γεννήθηκε στο Μπιρμαντρέις της Αλγερίας. Ο πατέρας του ήταν διευθυντής τράπεζας και για το λόγο αυτό αργότερα μετακόμισαν στη Μασσαλία και τη Λιόν. Υπήρξε καλός μαθητής στα χρόνια αυτά και τελικά κατάφερε τον Ιούλιο του 1939 να εισαχθεί στην École normale supérieure (ENS) στο Παρίσι. Στα χρόνια αυτά ο Αλτουσέρ ήταν φανατικός καθολικός και μέλος της θρησκευτικής οργάνωσης Action Catholique (Καθολική Δράση). Αμέσως μετά την κήρυξη του πολέμου με τη Γερμανία θα επιστρατευτεί. Ωστόσο θα πιαστεί αιχμάλωτος από τους Γερμανούς και θα σταλεί ως αιχμάλωτος στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Σλέσβιχ (Stalag Schleswig). Με τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ο Αλτουσέρ θα αφεθεί ελεύθερος και θα επανέλθει στη σχολή του και τις σπουδές του στη φιλοσοφία. Εντούτοις, ο πόλεμος και η κράτησή του στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης θα του προκαλέσουν ψυχολογικά προβλήματα που θα τον ταλαιπωρήσουν ως το τέλος της ζωής του. Το 1948 ολοκληρώνει τις σπουδές του. Αμέσως μετά την αποφοίτησή του, ο Αλτουσέρ λαμβάνει μέρος σε διαγωνισμό για τη θέση καθηγητή φιλοσοφίας στην ENS και πετυχαίνει τελικά να γίνει ακαδημαϊκός στη σχολή από την οποία μόλις είχε αποφοιτήσει. Την περίοδο αυτή απομακρύνεται πλήρως από τον καθολικισμό και ξεκινά η στράτευσή του στο κομμουνιστικό κίνημα και το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας (ΚΚΓ). Το 1949 γνωρίζει τη μετέπειτα σύζυγό του Ετιέν Ριτμάν Λεγκοτιέν, Γαλλολιθουανή εβραϊκής καταγωγής.

Δομισμός

Στις δεκαετίες 1950 και 1960 ο Αλτουσέρ μπαίνει σε μια ιδιαίτερα παραγωγική περίοδο της ζωής του. Στρέφεται στη Φιλοσοφία της ιστορίας, αρθρογραφεί σε μια σειρά περιοδικά και συγγράφει το έργο του για τον Μοντεσκιέ Η πολιτική και η ιστορία και άλλες μελέτες. Παράλληλα, το 1956 με την Αποσταλινοποίηση έρχεται σε σύγκρουση με τον Ροζέ Γκαροντί και τον Ζαν Πωλ Σαρτρ που υποστηρίζουν την επαναφορά του πρώιμου Μαρξιστικού ουμανισμού. Ταυτόχρονα άσκησε σφοδρή κριτική στον οικονομισμό που ως τάση εμφανιζόταν στο ΚΚΓ. Στις κριτικές του υιοθέτησε στοιχεία της Μαοϊκής κριτικής στο λεγόμενο σοβιετικό ή σοβιετικογενή Μαρξισμό, χωρίς ωστόσο να ενταχθεί στο μαοϊκό ρεύμα. Το 1968 διοργανώνει στην ENS μαζί με τον Ετιέν Μπαλιμπάρ και άλλους Μαρξιστές τα Μαθήματα Φιλοσοφίας για επιστήμονες τα οποία όμως διακόπτονται από την εξέγερση του Γαλλικού Μάη. Αρχικά ο Αλτουσέρ κράτησε επιφυλάξεις για τις εξελίξεις, αλλά γρήγορα εξέφρασε τον ενθουσιασμό του για αυτές καθώς και για την επιρροή τους στη Φιλοσοφία. Μάλιστα χαρακτήρισε το Μάη ως Μαζική Ιδεολογική Εξέγερση. Το 1970 συγγράφει το περίφημο έργο του Ιδεολογία και ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους, ασκεί κριτική στο βολονταρισμό της Δύσης και διατυπώνει τη θεωρία πως η Πάλη των Τάξεων και η ύπαρξή τους αποτελούν το ίδιο πράγμα.Τέλος παρουσιάζει τους Ιδεολογικούς μηχανισμούς που χρησιμοποιεί το κράτος για να μετατρέπει τους ανθρώπους σε αντικείμενα που αποδέχονται τη φύση του καπιταλισμού, με στόχο τη συνεχή αναπαραγωγή των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής.

Ψυχολογική κατάρρευση

Η ψυχολογική κατάσταση του Λουί Αλτουσέρ, που έπασχε από Μανιοκαταθλιπτική ψύχωση, το 1980 επιδεινώθηκε ραγδαία. Στις 16 Νοέμβρη του έτους αυτού θα στραγγαλίσει τη γυναίκα του, χωρίς να έχει συνείδηση της πράξης του. Αμέσως μετά το γεγονός αυτό εισάγεται σε νοσοκομείο. Με βάση το γαλλικό ποινικό κώδικα κρίθηκε ακαταλόγιστος για το φόνο. Έκτοτε η ζωή του ήταν διαρκείς μεταφορές από νοσοκομείο σε νοσοκομείο, ενώ η ψυχική του κατάρρευση τον εμπόδισε να συνεχίσει το έργο του. Τελικά πεθαίνει στις 22 Οκτώβρη του 1990.

Βιβλία του μεταφρασμένα στα ελληνικά

* Θέσεις, εκδόσεις Θεμέλιο, 1978
* Να διαβάσουμε το Κεφάλαιο,(Συλλογικό έργο - L.Althusser, E.Balibar, R. Establet, P.Macherey, J.Ranciere), Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, 2003
* Μοντεσκιέ: Πολιτική και Ιστορία, εκδόσεις Πλέθρον, 2005

Πηγές

* Ε Ιστορικά(Έκδοση της Ελευθεροτυπίας), Οι Πρωτοπόροι: Λουί Αλτουσέρ: Ο θεωρητικός του Μεταμαρξισμού, Οκτώβρης 2005
* Πάπυρος Larousse Britannica Λήμμα για τον Αλτουσέρ
* Marxist Media Theory: Althusser
* Marxists.org: The Louis Althusser Archive