Με τον όρο Προκάμβρια ή Προκάμβριο ή Προκάμβριος αιώνας αποδίδονται, από πολλούς επιστήμονες γεωλόγους, συνοπτικά οι τρεις πρώτοι γεωλογικοί αιώνες, δηλαδή ο καταρχαιοζωικός αιώνας ή κοσμικός αιώνας, ο αρχαιοζωικός αιώνας ή αρχαϊκός αιώνας και ο προτεροζωικός αιώνας.

Διάρκεια

Η Προκάμβρια περίοδος αντιπροσωπεύει το μέρος της ιστορίας της Γης που τερματίσθηκε πριν από περίπου 600 εκατομμύρια χρόνια. Συνεπώς αν δεχθούμε τις απόψεις των γεωλόγων ότι η ηλικία της Γης είναι περίπου 4,5 - 5 δισεκατομμύρια χρόνια τότε ο Προκάμβριος αιώνας καλύπτει τα 90% της ηλικίας του πλανήτη Γη.

Προκάμβρια πετρώματα

Τα προκάμβρια πετρώματα μερικές φορές είναι αμμώδη ή σχιστώδη ιζήματα, συνηθέστερα όμως είναι μεταμορφωσιγενή πετρώματα, γνεύσιοι ή μαρμαρυγιακοί σχιστόλιθοι, με χαλαζίτες και μάρμαρα. Τα εκρηξιγενή, κυρίως οι γρανίτες αφθονούν ιδιαίτερα μέσα σ΄ αυτά.

Πυρήνες ηπείρων

Τα διάφορα προκάμβρια πετρώματα αποτελούν σε μεγάλες εκτάσεις τον σκελετό παλαιών "ασπίδων", όπως χαρακτηρίζονται οι πρώτοι πυρήνες των γεωγραφικών ηπείρων. Στο Β. ημισφαίριο οι πρώτοι αυτοί πυρήνες ήταν η Καναδική, κ Σιβηρική και η Βαλτική ασπίς. Στο δε Ν. ημισφαίριο ήταν οι ασπίδες της Γουινέας, της Βραζιλίας, η τεράστια Αφρικανική, καθώς και η Ινδική, η Αυστραλιανή και η Ανταρκτική.

Προκάμβρια ζωή

Σήμερα γνωρίζουμε ότι κατά την προκάμβρια περίοδο ή αιώνα υπήρξε ζωή, τα σχετικά απολιθώματα όμως είναι εξαιρετικά σπάνια. Τα σημαντικότερα αυτών είναι ασβεστολιθικά αποθέματα που οφείλονται σε φύκια και σε ίχνη άνθρακος (που βρέθηκαν στη Φιλανδία). Όσο για ίχνη κατωτέρων ζωικών ειδών δεν έχει κατορθωθεί να διαπιστωθεί με βεβαιότητα εκτός από πέντε ή έξι σημεία του κόσμου.

Γιατί σπανίζουν τα απολιθώματα;

Ανεξήγητο όμως συνεχίζει να παραμένει το γεγονός ότι τα απολιθωμένα ζώα εμφανίζονται απότομα πολυπληθή κατά τη κάμβρια περίοδο που ακολουθεί την σχεδόν άγνωστη προκάμβρια.

Οπωσδήποτε η αρχή των ζώντων οργανισμών χάνεται στα βάθη της κατώτερης προκάμβριας περιόδου όπου σύμφωνα με τελευταίες επιστημονικές απόψεις γεωχημικών κάθε ίχνος τέτοιου απολιθώματος και αν υπήρχε έχει πλέον εξαφανισθεί από την "ανακρυστάλλωση" των πρώτων ιζημάτων.

Σύγχρονες έρευνες

Εξ αιτίας της έλλειψης χαρακτηριστικών απολιθωμάτων, οι γεωλόγοι προσπαθούν να κατατάξουν τις προκάμβριες γαίες εξετάζοντας τα "συσσωματώματα" και τα δείγματα των διαδοχικών στρωμάτων γρανιτών. Κυρίως όμως προσπαθούν να καθορίσουν την "απόλυτη ηλικία" των πετρωμάτων με τις φυσικές μεθόδους του ουρανίου - μολύβδου, του καλίου - αργού και άλλων νεότερων.

Προκάμβριες γαίες

Τέλος ως παλαιότερα πετρώματα χαρακτηρίστηκαν περιοχές στο Καναδά και Ν. Αφρική ηλικίας 3 δισεκατομμυρίων ετών. Στις προκάμβριες περιοχές συναντάται επίσης μεγάλος ορυκτός πλούτος όπως: σίδηρος, χαλκός, γραφίτης, κοβάλτιο, νικέλιο, χρυσός, λευκόχρυσος και ουράνιο.

* Την Προκάμβρια απώτατη γεωλογική περίοδο ακολουθεί η κάμβριος ή κάμβρια ή κάμβριος αιώνας.

Γεωλογική χρονολογική κλίμακα